'Delfia en Delfrite, 100% vet'

Lip en hals van een baardmankruik uit het Rijnland. De kruik dankt zijn naam aan de bebaarde mannenkop op de hals. Het woord kruik komen we ook tegen als cruic, cuicgen of cruycgen.

Bram Zwartjens

Pasolini volgt in Salò de opbouw en -vaak tot in details- de inhoud van het boek van Markies de Sade. Door de gebeurtenissen echter te verplaatsen naar het Italiaanse Salò in 1944-45 wilde hij verhaaltechnisch een aanklacht maken tegen de excessen van het kapitalisme, het economische stelsel waarin de productiemiddelen in privéhanden zijn en het fascisme, een totalitaire en dus ook autocratische politieke ideologie. Hij stelde hiermee dat er voor gewaakt moet worden dat er nooit te veel macht in te weinig handen komt. De vertoonde gruwelen zijn een gevolg van een werkelijkheid waarin dat wel is gebeurd. Hoewel de beelden niet bedoeld zijn als effectbejag op zich, moesten ze hard genoeg inslaan bij het publiek om de ernst van Pasolini's punt te begrijpen. Bram Zwartjens beeldt in dit werk Pasolini af om binnen de medische industrie de macht om dieren in te zetten voor huidonderzoek (buitenste laag van het werk, de stippen zijn diverse huidskleuren) ter discussie te stellen.

Anatomische les van Pier Paolo Pasolini

De Porceleyne Schotel

Johannes van Duijn

Trijntje van Duijn-Kampen

Insculpatieplaat

Frans Hogenberg

De aanslag op Willem van Oranje door Jean Jauregui op 18 maart 1582. Oranje verblijft dan in Antwerpen waar de stemming steeds grimmiger wordt. Het vijandelijke leger wint steeds meer terrein in de Zuidelijke Nederlanden en er is veel kritiek op de 'Franse politiek' van Oranje. Hij blijft namelijk de steun zoeken van de hertog van Anjou die, hoewel ooit protestants, weer is teruggekeerd in de katholieke kerk. De populariteit van Oranje is buitengewoon laag wanneer de aanslag op zijn leven wordt gepleegd. Na zijn herstel keert hij terug naar Delft. Op de gravure zijn zowel de aanslag als de arrestatie van Jauregui afgebeeld.

Aanslag van Jean de Jauregui op Willem van Oranje, 18 maart 1582

Anton Franciscus Pieck

Nederlandsche Oliefabriek 

Wenskaart met een afbeelding 'Winkelstraat met paardenslee'' naar een tekening van Anton Pieck

onbekend

De Porceleyne Fles - Royal Delft

Cornelis van Kittensteyn

Willem Pietersz. Buytewech

Claes Jansz. Visscher II

'Triumph-wagen Uytbeeldende de voor-treffelijcke Deughden Vanden Doorluchtighen, Hoogh-wel-geboren Heere, Hoogh-loffelijcker Memorie WILHELMUS Prince van Orangien'

Hugo Tutein Nolthenius

Kleermakersgildepenning

De schenkkan is slank eivormige en heeft een concave voet, een concaaf cilindrische hals, een driehoekige sneb en een ovaal oor. Op de voet loopt een band met gestileerde golven. De buik heeft een decor van een landschap met een hekje, bomen, planten, rotsen en wolken, waarin een hoogwaardigheidsbekleder met een hoofddeksel en vermoedelijk een zwaard, een dienaar met een waaier en een man met een vaas. De hals is gedecoreerd met een band met bloemen met daarboven tulpen. Het oor is gedecoreerd met gestileerde wolken. Dergelijke schenkkannen werden gemaakt naar Westers voorbeeld, vandaar het tulpmotief op de hals.

Een Chinees porseleinen schenkkan met een Nederlands zilveren deksel.

Jacobus Buys

Reinier Vinkeles

Johannes Allart

Gevangenneming van Filips van Marnix, heer van St. Aldegonde

Betty van Lange

Experimentele Afdeling van De Porceleyne Fles

Jackson Li

dhr. J. van Dalen

Het vijfdelige kaststel is samengesteld uit drie dekselvazen en twee bekervazen. De gewelfde deksels hebben als knop een zittend leeuwachtig beest. De decoratie aan de voorkanten toont een bloeiende struik op een rotsachtige ondergrond. De decoratie is omlijst door in reliëf uitgevoerde cartouches met voluten.

Herman Sanders

Plastiek in de vorm van een leeuw, liggend met open bek op voetstuk, tussen de voorpoten een stuk vlees. De manen en huidplooien zijn geaccentueerd met lijnen.

Plastiek in de vorm van een liggende leeuw

Gepolychromeerd houten beeld van een adellijke Balinese vrouw in bruidskostuum. 
Dit beeld is gemaakt aan het begin van de twintigste eeuw en vormt de overgang naar een meer wereldse houtsnijkunst. Daarvoor was het Balische houtsnijwerk vooral gebruikt voor religieuze doeleinden. Bij dit beeld hoort een man in traditioneel kostuum (zie S 300-122)

Gepolychromeerd houten beeld van een adellijke Balinese vrouw in bruidskostuum

Henriëtte Boerendans

De Kolk, 6 januari

Adolf le Comte

Het Jacoba-aardewerk werd in 1897 in productie genomen. Ook hiervoor werden weer Nederlandse kleisoorten gebruikt en waren de modellen evenals de decors voornamelijk ontworpen door Adolf le Comte. De versiering bestaat uit abstracte, florale en figuratieve decoraties die met een puntig stokje in de klei worden gegrift en opgevuld met kleuroxides en metaalglazuren zoals op de hier afgebeelde vaas. De figuratieve voorstellingen vertonen typisch Hollandse taferelen die samen met de grondstoffen van eigen bodem het nationale karakter van het product benadrukten. Het technische procédé is in hoofdzaak ontwikkeld door de latere technisch directeur H.W. Mauser (1868-1940). 
Omdat dit aardewerk poreus was, konden de Jacoba-vazen naar keuze worden geleverd met een zinken binnenbak. Sommige objecten zijn voorzien van een reliëfstempel met de drukletters 'NF' (Nederlands Fabrikaat). Dit merk komt alleen voor op het Jacoba-aardewerk en enkele geglazuurde tegels van dezelfde kleisamenstelling. 
Net als het Berbas en Porselein-Biscuit, nam het Jacoba-aardewerk een bescheiden plaats in binnen de productie van De Porceleyne Fles. Het Jacoba-aardewerk vond weinig aftrek, zowel in binnen- als buitenland, en het kwam voor dat onverkochte zendingen door buitenlandse depothouders werden teruggestuurd naar Delft. Een belemmering vormde wellicht het ontbreken van een verkoopcatalogus tot 1900, waarin het Jacoba-aardewerk was afgebeeld. Desondanks werd dit sieraardewerk in 1899 in de Verenigde Staten geïntroduceerd. Waarschijnlijk waren de typisch Hollandse motieven vooral geliefd bij de buitenlanders. Ondanks het geringe commerciële succes, werd pas omstreeks 1950 door het Amsterdamse depot van De Porceleyne Fles het Jacoba uit de verkoop gehaald.

Duo koe

Het bord heeft een schuine standring en een brede, licht oplopende rand. Het plat heeft, binnen een enkele cirkel, een decor van een bloem, waaromheen vier bloeiende planten. De rand is gedecoreerd met vier bloemenranken. Op de vertreding en langs de rand lopen banden met bloemvormig servetwerk met daarin vier ovale cartouches met bloemen. De achterzijde heeft een decor van twee gestileerde ranken.

Steengoed kannetje met oor, versierd met kinderkopjes in reliëf tussen druiventrossen. Buik tussen de kopjes blauw geglazuurd.

Gillis van Oosten

Nederlandsche Oliefabrieken Calvé Delft

'Delftsche slaolie de zuinigste de beste! Calvé-kwaliteit!'

Een geweer getuigt van Europese invloed. In dit geval is het slot van Europese makelij en is de rest van het geweer door de inheemse bevolking zelf vervaardigd Dit is onder andere te zien aan de decoratie op de kolf.

Jan Verkolje (I)

Portret van de kinderen van Dr Jacob van Vredenburch van Adrichem en Catharina van der Goes, v.l.n.r.: 
Franco van Vredenburch (1673 - 1694) 
Adriaan C... F... Jacobszn van Vredenburch (1680 - 1759) 
Antonia Catharina van Vredenburch (1675 - 1755) 
Sara van Vredenburch (1671 - 1718) 
Jacoba van Vredenburch (1676 - 1754)

Portret van de kinderen van Dr Jacob van Vredenburch van Adrichem en Catharina van der Goes

Bernard Romein

Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek

Nederlandsche Gist- en Spritusfabriek ansichtkaart met de tekst 'Kleine genoegens geven kleur aan het dagelijksch leven. Een hiervan is het eten van smakelijk brood.... Uw bakker zorgt hiervoor. Vakkundige bereiding en goede grondstoffen, waaronder Koningsgist een eerste plaats inneemt, zorgen voor de kwaliteit.' en met afgebeeld een bakker die een brood draagt binnen een kader van korenhalmen en broodproducten

Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek reclamekaart 'Kleine genoegens geven kleur aan het dagelijksch leven'

Lambert Eugen Florian Bodart

Gekristalliseerd glazuur, dat zich kenmerkt door kleine vlekjes die het object een schittering verlenen, is een bekend fenomeen in de keramiek. 
In eerste instantie was dit glazuur alleen geschikt voor architectonische producten. 
Voor de vorming van kristallen was een glazuurtype nodig dat tijdens de bakgang min of meer vloeibaar werd waardoor het alleen toegepast kon worden op tegels die horizontaal werden gebakken. 
Bij het gebruik van meerdere kleuren op één vlak moest worden voorkomen dat deze doorliepen. 
Dit was mogelijk door de glazuren te scheiden door middel van de cloisonné- dan wel de hollijn-techniek. 
Bij de cloisonné-techniek (verhoogd) werden met behulp van een ballonspuit verhoogde lijnen van klei op het ongebakken aardewerk gespoten die zich tijdens de eerste bakgang hechtten aan het oppervlak. 
Vervolgens werden de glazuren opgebracht. Bij de tweede techniek, de hollijn-techniek (verdiept) werden lijnen op het biscuitgebakken aardewerk gelegd. 
Hiervoor werd een mengsel met weinig kleur en glazuur gebruikt, waaraan was werd toegevoegd. 
De gestolde contouren werkten als een soort dam die de glazuren scheidde. Tijdens de tweede bakgang verbrandde de was en kwamen de lijnen wat dieper te liggen ten opzichte van de aangrenzende kleuren. 
Omstreeks 1914 ontwikkelde Mauser een nieuw glazuur dat bij het bakken voldoende stroperig bleef om op verticale vlakken gebruikt te worden. 
Hierdoor konden kristalglazuren tevens op vazen en bijvoorbeeld de hier afgebeelde schaal toegepast worden. 
Hiervan heeft met name de schilder en ontwerper L.E.F. Bodart gebruik gemaakt. Tevens legde Bodart zich toe op het ontwerpen van tegels waarbij hij eveneens het gekristalliseerde glazuur toepaste. 
Door de eerder genoemde verbetering van kristalglazuren werd een nieuw soort aardewerk ontwikkeld. 
Bodart leverde hiervoor niet alleen de decors en de modellen, maar voerde deze tevens uit. 
Dit grèsachtige zogenaamde 'Bodart'-aardewerk bestaat voornamelijk uit vazen en schalen.

Kan met oor. Buik blauw geglazuurd en versierd met gestrooide rozetten in concentrische cirkels. Hals en voet voorzien van horizontale groeven en blauwe strepen.

Marri Oosterholt

Bretagne Februari 5

Richard Roland Holst

Doosje Delfrite

Jan Reghter

Zilveren gestileerde bodebus, met sporen van verguldsel, uitgezaagd met opengewerkte prinsenkroon, hangende aan drie kettingen met monogram HVD. Twee aanziende leeuwen als schildhouders houden het in zilver met blauw uitgevoerde ambachtswapen op. 
 
De bodebus was een onderscheidingsteken dat werd gedragen door boden die in dienst waren van bestuurslichamen zoals de Kamers der Staten Generaal, de Provinciale Staten, gemeentebesturen, Hoogheemraadschappen, Waterschappen en polders. 
In de middeleeuwen werden geschreven en verzegelde berichten door bodes overgebracht. De berichten werden in een bus aan een gordel gedragen. Soms droeg zo'n bode een staf wanneer hij op reis was. De bode kon gratis gebruik maken van het toenmalige vervoer zoals de trekschuit, veerpont of diligence. 
Vanaf de 15de eeuw werd aan de bodebus een schildje toegevoegd met het wapen van de instantie die werd vertegenwoordigd door de bode.

Bodebus van Hof van Delft

Houwwapen voorzien van een houten draaghaak met onder de steel een merk; bikin adi madja tjikeroeh. Donkerbruin bewerkt houten heft met een bruin houten schede met 
om de schede zeven dunne koperen ringen. 
De lemmet is sabelvormig, het platte deel is voorzien van lofwerk, een brede bloedgroef en randgleuf.

Aart Houtman

Zonder titel (Panorama Delft)

'Fransch-Hollandsche Oliefabrieken Calvé-Delft n.v.'

Stempel met tekst 'Fa. Wed. J.B. Loomans Brab. Turfmarkt 33-43 Delft'

Stempel 'Fa. Wed. J.B. Loomans Brab. Turfmarkt 33-43 Delft'

Johannes Wierix

De landvoogd Matthias van Oostenrijk en zijn luitenant Willem van Oranje worden opgevoerd als de militaire beschermers van de Nederlanden. Zij zijn omringd door eretekens, met links de personificatie van de Wijsheid, rechts van de Kracht. In het midden staat de personificatie van de Nederlanden. Op haar sokkel bevrijden twee mannen een vrouw die door een draak werd vastgehouden. Hiermee wordt de strijd van Matthias en Oranje voor de vrijheid van de Nederlanden verbeeld.

Dubbelportret van Matthias van Oostenrijk en Willem van Oranje

Schenkkurk Hellebrekers

De Grieksche A

Jan Teunis Dextra

Het rechthoekige dienblad met geschulpte hoeken rust op vier bolpootjes. Het dienblad heeft een zogenoemde Nevers-blauwe of 'berettino' ondergrond waarin een polychrome chinoiserie decoratie is aangebracht. Een dergelijke uitvoering die ook wel in wit of geelgroen is beschilderd, ontstond onder andere in navolging van het in Nevers gemaakte aardewerk. Het waren de in Nevers werkende Italiaanse pottenbakkers die deze werkwijze introduceerden. Al in de eerste helft van de zeventiende eeuw pasten de in de Republiek wonende majolicabakkers een soortgelijke decoratie toe.

Een Delftse faience Cabaret dienblaadje.

Staand naakt

De fruittest heeft de vorm van een schildpad met geheven blauwe kop op vier poten. De platte, veelvuldig geperforeerde schaal heeft een gepunte, omgekeerd conische wand, waartegen zich de blauwe schouders van de poten bevinden. De poten hebben vier tenen, en de dijen zijn in de vorm van een monsterkop. Het plat heeft een decor van een centrale schildnaad en honingraatvormig servetwerk, omgeven door een rand van gepunte lotusbladen.

De Dubbelde Schenkkan

Louis Victor

Ondanks het gebruik om Delfts aardewerk in kokers te bakken, worden er ook proenen gebruikt. Met proenen kunnen borden in de oven op elkaar worden gestapeld zonder aan elkaar te plakken. Wel blijven er storende beschadigingen achter in het glazuur omdat de proenen na het bakken worden afgebroken. Dat is goed te zien bij de majolica productie. Het is bijzonder dat deze proen is gemerkt omdat ze normaal worden weggegooid.

Rijk van Lavieren

Portret van halfnaakte, zagende man

Herman Veldhuis

affiche voor de tentoonstelling ‘Schilderijen, grafisch werk enz. van werkende leden’ van de Kunstkring Delft

De Klaauw

Bord versierd met een vaas met waaiervormig gerangschikte varens.

Bord met waaier- of pauwenverendecor

Cor Dam

Beschrijving van het (kunst)werk: Platte witte, ronde vorm bestaande uit twee helften, aan de bovenzijde golvend.

zonder titel

zelfportret Gillis van Oosten

Plastiek in de vorm van een appel

'EL TORO marca registrada'

Jubileum feesten Leiden - 1948

Gert Strengholt

Delft stadswandeling II

Frederik van Frijtom

Bomen waarvan stam en takken goed zichtbaar zijn, een donkere voorgrond voert naar een lichte achtergrond via een afwisseling van lichte en donkere glans, stoffage met wandelaars en nogal stijve ruiters, een gebouw in het middenplan of in de diepte, voorgrond rossig bruin, overgaand in groen, (midden), hetgeen herinnert aan de oude tradities, kleine weloverwogen penseelstreken. 
 
Frijtom is vooral bekend als plateelschilder.

Bosgezicht

Steengoed (bier)kan uit het Westerwald. Aan het lintoor zit nog een restant van het tinnen scharnier van het tinnen deksel. De decoraties zijn ontstaan door stempelen.

De vaas is gedrukt bolvormig en heeft een conische voet met een standring, met brede hals, een uitstaande monding en voluutvormige oren. Op de rand loopt een band met gearceerde driehoeken. Op de hals loopt een band met onderling door ringen verbonden hexagonale sterren met servetwerk en een band met floraaldecoratie. Op de schouder loopt een band met decors van oosterse figuren afgewisseld met natuurvoorstellingen met bomen, vissen en vogels. Op de buik een loopt een band met een decor van een karavaan en een band met diverse soorten chrysanten. Boven de voet loopt een band met floraaldecoratie. Op de voet loopt een band met driehoeken waarin servetwerk en een band met gestileerde golven.

Naambord machinefabriek Reineveld n.v.

Petrus Franciscus Vreeswijk

De bolle suikerpot, met oorspronkelijk twee oren, is uitgevoerd met een licht gewelfde deksel met knop. De beschildering bestaat uit panelen die met bloemen zijn opgevuld en randdecoraties met schubben.

Koninklijke Fabriek F.W. Braat

schenkkurk Hellebrekers uw stokpaardje

De bekervormige kan, een zogenaamde fopkan, heeft een oorvormig handvat en een licht gebogen tuit met schubben. Het handvat is verbonden met de vaste, bolle deksel door een voluutvormig duimstuk. Het deksel vormt een geheel met de bekervormige kan, zodat het alleen via de bodem gevuld kan worden. 
 
Het geheel staat op een klokvormig voetstuk dat aan de binnenkant voorzien is van een kruis bestaande uit twee S-vormige motieven. De kan zelf is beschilderd met chinoiserie voorstellingen. Eén zijde toont vier Chinese figuren in een omheind tuinachtig landschap. 
De andere zijde toont drie Chinese figuren bij een boom in een landschap met een rotspartij rechts in de achtergrond. 
Het deksel is op dezelfde wijze versierd met drie Chinese figuren bij een rotspartij. Op de rand van het deksel is een band van puntig afhangend blad geschilderd. Hetzelfde motief komt terug op de voet, gescheiden van de rest door een band van alternerende lambrequins en ranken. 
De overgang van de voet naar de beker wordt gemarkeerd door servetwerk.

Een Delftse faience Fopkan.

Steengoed (bier)kan met een lintoor uit het Westerwald.

Jan Henderikse

The Cathedral High in the sky

Beschildering in blauw voorstellende Chinees landschap met pagode (zgn. willow-pattern).

Pieter Gerritsz. Groen

Bierpuldeksel met het wapen van de Delftse rederijkerskamer 'Wij Rapen gheneugt', De Rapenbloem gegraveerd in een wapenschild met helm en helmversiersel.

Serie Van Leeuwenhoek 'Algen'

W. baron Snouckaert van Schauburg

Hengsel van de doodskist van Karl Wilhelm Naundorff (c. 1785 – 1845), met echtheidsverklaring

Anoniem

Halfportret jongen

IJsbrand van Duijn

Fruittest, onderschotel ontbreekt, met gekartelde rand, rustend op drie pootjes, met in plat zespuntige ster met bloemmotief tussen de punten, en voorzien van lekgaatjes. Rand met bloemmotief, lofwerk en stippen. Op de onderzijde bladornamenten.

Kurz & Co, Tiel

Serie Van Leeuwenhoek 'Oog, vanaf onderzijde lens'

Peter Odijk

'Fors an et haec meminisse juvabit'

'Dotoxol olie een spuitmiddel ter vernietiging van ...'

Harmen Steenwijck

Vanitas stilleven met schedel, boeken en fruit

De Porceleyne Byl

Onderschotel van fruittest, achtzijdig met accoladerand. Op het plat een elegante, staande man nabij waterpartij met twee zwanen, achtergrond heuvels met gebouwen. Op de rand (boven- en onderzijde) herhaling van achtergrondlandschap, verder opgevuld met floraal motief.

Jan Heesterman

Gezicht op kolkje, Amsterdam

Achtkantig, bolle vaas met geribbelde wand, versierd in blauw onderglazuur en verdeeld in vakken gevuld met een zittende Chinees onderaan een trap. Dekselknop in vorm van omhoogkijkende zittende leeuw. 
 
Vanuit de typische Chinese vaasvormen ontstaat geleidelijk het Nederlandse kaststel. Een kaststel bestaat meestal uit oneven combinaties van dekselvazen en bekers. De combinaties kunnen oplopen tot negen stuks. De vormen zijn zeer uiteenlopend en gaan met de mode mee. Vanaf ongeveer 1725 worden kasstellen naar Europees model in China besteld door de VOC.

De geschiedenis is niet compleet zonder de blik van vrouwen. Dat spreekt voor zich maar is nog niet vanzelfsprekend. In de presentatie De Delftse Blik. Historische Vrouwen zijn de portretten en originele brieven te zien van vrouwen rond Willem van Oranje. Met deze presentatie voegen we nieuwe stemmen toe aan de vaste tentoonstelling over Willem van Oranje. We vertellen aan de hand van hun eigen brieven de bijzondere levensverhalen van deze vrouwen en laten hun kant van de geschiedenis horen.

De Delftse Blik. Historische Vrouwen

Namen vermeld op de voorzijde: 
'Isaack Abrahamsen de Hees; Johannis Jacobse Bouwery; Josias du Lai; Philippus Luyda (Luda); Doude (Doe(de)) (Willems) de Man; Adriaen Brandt; Wouter Arentse (Arentsz.) van Kessel; Johannis Cruysbach; Dirck (Jacobsz.) Stolck; Joachem (Jochem) (Jansz.) van der Hulst; Arent Cranenborch, Goswinus van Oever; Claes Keiser; Jacobus van Kranenborch, Eliseus van Renssen (Rensen); Gillis (Pietersen) van Limburgh; Klaes Rires; Cornelis van Amsterdam; Jacobus van Hasselt; Joris van der Toren; Estienne Ronou; Hendrickus (Hendricus) van Anckeren; Jacobus Adriaense Brant; Nicolaes Spieringhshoeck (Spierijnxhoeck); Christiaen (Cristiaen) van Renssen (Rensen); Anthony (Antonis) Groen' 
 
Namen vermeld op de achterzijde: 
'Anthoni (Anthonij) (Gijsbrecht) Velsen; Johannis van Renssen (Rensen); Jan Gailliard; Willem Koperman; Jan Kruysbergh; Jacobus Haverschoeck (Havershoeck); Michgiel (Michiel) van Hasselt; Abram van Omering ( (Abraham Omrings); Willem de Man; Gerard Willebrantz (Willebrant); Dirck van Rijck; Pieter van der Hiel (Hiele(n)); Francois (Fransooys) van Rees; Johannis van der Pijl (Johannis Pijl); Johannes (Johannis) Santvoort; Michiel (Miegiel) van den Ende; Francois (Fransoys) van Dusseldorp; Cornelis de Man; Alewijn Verbrugge'

Weet je al wanneer je ons museum gaat bezoeken? Je bestelt alvast eenvoudig je tickets online.

Koop je tickets alvast online

Willem van Oranje

Adrianus Kocx

De draak met vijf tenen aan elke klauw staat in China symbool voor de keizer. In de westerse wereld staat de draak vaak symbool voor het kwaad. Omdat dit mythische dier, als brenger van geluk, regelmatig voor komt op Chinees porselein, wordt het ook een populair onderwerp op Delfts aardewerk. Door de decoratie nauwkeurig te kopiëren, zorgt de Delftse plateelschilder ervoor dat het stuk moeilijk van Chinees porselein te onderscheiden is.

Serie Van Leeuwenhoek 'Pentagrammen'

Met familiewapens van Jasper van Kinschot (1553-1603) en zijn vrouw Josina Pijll (1562-1601) 
 
Jasper van Kinschot was raadsheer in het Hof van Brabant, thesaurier-generaal van prins Maurits, executeur erfenis van prins Willem van Oranje en raad in de souvereine leenhove van Brabant. Hij kwam in 1590 met zijn vrouw, met wie hij in 1578 trouwde in Bergen op Zoom, naar Den Haag. Twee jaar later, in 1592 woonde het gezin in het huis van Bronckhorst in de Korte Nobelstraat aan de noordzijde. In 1596 kocht hij Lange Vijverberg nr. 11. Rondom de wapens is de lijfspreuk van Van Kinschot weergegeven: Virtute et Constantia/Vertu et Constance/Geduerighe deucht verwint. 
Hierboven zijn drie scènes uit het apocriefe verhaal Susanna en de Oudsten afgebeeld (de badende Susanna, de berechting van Susanna en de bestraffing van de twee Oudsten) 
 
(http://www.thuisinbrabant.nl/personen/k/kinschot,-jasper-van) 
Jasper van Kinschot werd geboren op 15 oktober 1552 in Turnhout, in het toen nog ongedeel­de Brabant, als zoon van Zeger van Kinschot en Josine Roe(lo)fs. Op 20 september 1578 huwde hij in de Grote Kerk van Bergen op Zoom Josina Pijll, dochter van Nicolaas Pijll en Cornelia Boulijn. Zij was geboren op 25 januari 1562 op kasteel Wouw bij Roosendaal. Het echtpaar kreeg veertien kinderen van wie er slechts zeven de volwassen leeftijd bereikten. Na het overlijden van zijn echtgenote op 11 december 1601 hertrouwde Jasper op 17 augustus 1603 te Vlissingen met Maria de Chantraines dict Broucqsault. Uit dit huwelijk werd postuum een dochtertje geboren, dat echter na enkele maanden overleed. Jasper van Kinschot overleed op 11 december 1603 te 's-Gravenhage. 
 
In zijn prille jeugd genoot Jasper in de vrijheid Turnhout onderwijs, waarbij Latijn en Grieks, maar ook muziek en orgel- en clavecimbelspel deel uitmaakten van het programma. In 1567 ging hij naar de Universiteit van Keulen, alwaar hij bij de Jezuïeten verbleef. Nog voordat hij zijn studie voltooid had, kwam er in 1570 een bevel van Filips II aan alle onderdanen die aan vreemde universiteiten studeerden, deze te verlaten en te gaan studeren in de Universitey­ten sijner subjectie oft tot Romen. Met dispensatie van Alva bleef Jasper te Keulen tot hij baccalaurus artium was. In Dowaai behaalde hij op 20 maart 1571 de titel doctor artium. Hij bleef daar nog enkele maanden langer om de françoische tale te leren, waarna hij in augustus 1571 in Leuven rechten ging studeren. Als baccalaurus iuris ging hij tenslotte in 1574 naar Brussel om de juridische praktijk te leren. 
 
Zijn praktijkjaren begon hij te Brussel als klerk bij mr Willem van Winde, bij wie hij ook in de kost ging. Vervolgens ging hij in de leer bij zijn neef, advocaat mr Hendrick van Kinschot. Toen de functie van griffier van de Raad en Rekenkamer en het Leenhof van de Markiezen van Bergen op Zoom vacant kwam, solliciteerde Jasper hiernaar. Dat hij die functie ook daadwerkelijk kreeg, behoeft geen verbazing te wekken; de baanderheer van Merode, die namens zijn dochter Margaretha, markiezin van Bergen op Zoom, dit ambt mocht begeven, werd door Hendrick van Kinschot in al zijn zaken bijgestaan. Ongetwijfeld heeft deze laatste zijn neef aanbevolen. Na zijn aanstelling, op 8 juli 1577, vestigde Jasper zich te Bergen op Zoom bij Jan de Sage, kanunnik en deken der Grote Kerk. Hiermee begon zijn zelfstandige loopbaan én zijn betekenis voor het noorden van Brabant. Zowel in zijn persoonlijk leven als in zijn carrière ging het Jasper in deze jaren voor de wind; hij 'vrijde' en huwde vervolgens jonkvrouwe Josina Pijll, wier vader Nicolaas raad en commies van de markies van Bergen op Zoom was. 
 
In 1581 werd Jasper raad en stadhouder van de lenen van Bergen op Zoom. Spoedig echter kwamen er problemen wegens de Spaansgezindheid van de markies: in 1582 werden zijn goederen door de Staten van Brabant aan de prins van Oranje gegeven. Voor Jasper van Kinschot had deze maatregel het einde van zijn carrière kunnen betekenen. Hij ging echter over in dienst van Willem van Oranje in zijn oude functie van griffier (25 januari 1583) en kreeg korte tijd later tevens de functie van rentmeester-generaal van het Huis van Bergen op Zoom. 
 
Of hierbij van een bewuste verandering van loyaliteit -en wellicht ook van godsdienst- sprake was, blijkt niet uit Jaspers aantekeningen. Ook bleek bij deze gelegenheid dat Willem van Oranje gemakkelijk de functionarissen van zijn Spaansgezinde voorganger -ook Jaspers schoonvader Nicolaas Pijll kwam in dienst van Oranje- overnam. Had hij wellicht gebrek aan geschoolde functionarissen? Eén ding is zeker: Van Kinschot heeft, evenals zijn schoonvader, het vertrouwen van de Oranjes niet beschaamd. Dit moge blijken uit zijn verdere carrière en uit de gegevens die we bezitten over hem en zijn gezin. 
 
Al kort na zijn indiensttreden bij Oranje, werd Jasper samen met zijn schoonvader naar Antwerpen ontboden, waar zij het verzoek kregen orde op zaken te stellen in de financiën van de Oranjes. Enige tijd later werd hij, wegens het overlijden van griffier Johan Baptista Vogelsanck, tevens benoemd tot griffier van Willem van Oranje. Op last van deze laatste ging hij, aangezien Steenbergen in augustus 1583 door de vijand was ingenomen, met zijn schoon­vader en met een ingenieur naar de Ruigenhil om deze plaats te versterken en te omwallen. Deze voor Jasper waarschijnlijk zeer buitenissige opdracht schijnt hij bijzonder goed volbracht te hebben. De plaats, die later 'Willemstad' genoemd werd, eerde hem met een jaarlijks pensioen en met het peetvaderschap over één van zijn kinderen. Met zijn griffier­schap in dienst van Willem van Oranje blijkt hij eveneens het griffierschap van het huis van Buren bekleed te hebben, in dienst van Willem van Oranjes dochter Maria. In 1587 legde hij deze functie, wegens de andere drukke werkzaamheden, neer. 
 
In 1586 kreeg Maurits van Leicester toestemming in het markiezaat van Bergen op Zoom een voorziening te treffen op justitieel gebied voor die zaken waarvoor men op de Raad van Brabant te Brussel was aangewezen. Deze zaken werden vanaf die tijd behartigd door enkele door Maurits benoemde deskundigen alsmede door de leden van Maurits' eigen raad. We zien in de stukken van deze voorloper van de Raad van Brabant te 's-Gravenhage ook de naam van Jasper van Kinschot voorkomen. In september 1591, toen de Raad van Brabant te 's-Gravenhage werd opgericht, werd Jasper tot raad in dit college benoemd, terwijl hij tevens zijn functies voor prins Maurits bleef vervullen. 
 
De band die Jasper met de Oranjes had gekregen, blijkt ook uit het feit dat diverse leden van dit huis peetvader of peetmoeder van kinderen van Jasper waren. Zo was Maria van Nassau in 1589 peet van Maria van Kinschot, Maurits in 1590 van zijn naamgenoot Van Kinschot, Emilia van Nassau, zuster van Maurits, van een gelijknamig Kinschot-dochtertje in 1593 en tenslotte Louise de Coligny van Lodewijck van Kinschot in 1595. 
 
Nergens vermeldt Jasper in zijn autobiografische aantekeningen iets over zijn geloofsovertui­ging, maar mede uit bovenstaande gegevens mogen we afleiden dat hij in de jaren tachtig van de zestiende eeuw is overgegaan tot het calvinisme. 
 
Zijn Brabantse geboorte was voor zijn aanstelling in de Raad van Brabant een vereiste. Zijn collega-raadsheren waren -aanvankelijk vrijwel zonder uitzondering- geboren Brabanders. Zijn kinderen vonden hun huwelijkspartners echter ook onder de leden van Hollandse en Zeeuwse aanzienlijke families. 
 
Jasper van Kinschot, wiens lijfspreuk 'Virtute et Constantia' was, ofwel 'Geduerighe deucht verwint' was, werd aldus de stamvader van een Noordnederlandse protestantse tak van de familie Van Kinschot. 
 
Bronnen 
 
Algemeen Rijksarchief 's-Gravenhage, Familie-archief Van Kinschot, Autobiografische aantekeningen van Jasper van Kinschot (diverse handschriften). 
 
Molhuijsen P., en Kossman, F. (red.), Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, deel 10, Leiden, 1937. 
 
Van Kinschot, C., Genealogie van het Geslacht van Schooten, later genoemd: (van) Schoyte (België) en Van Kinschot (België en Nederland), Tiel, 1910-1912. 
 
Dit artikel verscheen eerder in: J. van Oudheusden e.a. (red.), Brabantse biografieën. Levensbeschrijvingen van bekende en onbekende Noordbrabanders. Deel 1, Amsterdam/Meppel, 1992. 
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 
 
Mr Jasper van Kinschot (eerst Caspar), raadsheer in het Hof van Brabant, thesaurier-generaal van Prins Maurits, executeur erfenis Prins Willem van Oranje, raad in de souvereine leenhove van Brabant 
Leefde van 15 oktober 1553 tot 1603 
·	Studeerde in Keulen rechtsgeleerdheid, vervolgens in Douay en bij de praktijk in Brussel van Hendrik van Kinschot; 
·	Bekeerde zich tot het protestantisme; kreeg 16 kinderen 
·	In 1583 werd hij Lid van de Raad van Willem van Oranje en Griffier van zijn domeinen van Nassau en van Buren 
In de winter van 1583 volgde hij Willem van Oranje naar Dordrecht en in mei 1584 naar Delft, alwaar Willem op 10 juli werd vermoord. Snel werd Jasper van Kinschot door de Staten van Holland benoemd tot Thesaurier van Prins Maurits die toen nog minderjarig was en tot griffier van de provisionele administratie van de successie van de huizen van Nassau en Buuren. Hij hield een persoonlijk gezinsboekje bij, waardoor heel wat aardige gegevens over hem en zijn gezin bekend zijn en waardoor de familierelaties duidelijk worden en eigenlijk ook bewezen worden. 
Jasper van Kinschot werd in 1593 eigenaar van een huis, een klein huis, een schuur, een boogaard en bos te Oosterhout, tezamen groot vier bunder en werd genoemd: de Blauwe Camer. Jasper maakte zich verdienstelijk voor de Oosterhoutse bevolking door interventies bij Prins Maurits, de Staten van Brabant en de Raad van State. Het dorpsbestuur verleende hem daarom in 1593 twaalf jaar vrijdom van alle dorpslasten voor zijn huis. Jaspers zoon Lodewijk verkocht de bezitting in 1627 aan Adriaan Verelst, commies-generaal van de domeinen van de prins van Oranje. In 1645 werd de Blauwe Camer eigendom van de Norbertinessen van St. Catharinadal, die het nog in bezit hadden in 1960. 
Jasper kwam in 1590 naar Den Haag en woonde in 1592 in het huis van Bronckhorst in de korte Nobelstraat aan de noordzijde. Hij kocht in 1596 Lange Vijverberg nummer 11, het Hof van Culemborg. Daar woonde hij in ieder geval in 1601. Dit huis werd door de erven verkocht in 1620 aan de Graaf van Culemborg. In de 18de eeuw kreeg het huis een ander front. 
Bij het overlijden van Josina Pijll in 1601, kwamen de prinsen in het huis aan de Lange Vijverberg 11 en waren vergezeld van de graven Willem, Ernst en Jan-Ernst van Nassau. Bij de ziekte van zijn vrouw had Jasper een tiental doctoren, enige zeer bekwame chirurgijns en zelfs twee paracelsisten of quacksalvers aan haar ziekbed geroepen. De gehele Vijverberg was na het overlijden in rouw. Prins Maurits was apart voor de uitvaart uit Brabant naar Den Haag teruggekomen met andere graven van Nassau . 
 Jasper speelde verder een grote rol in de opzet en aanpassingen van Willemstad (NBr.),de stichting van het dorp Fijnaart en van Lennep laat hem in zijn werk “de stiefzoon” optreden naast Prins Maurits.

Tafellaken met de familiewapens van Jasper van Kinschot (1553-1603) en zijn vrouw Josina Pijll (1562-1601)

If you know when you will be visiting the museum, book your tickets now, online.

Wenskaart met afgebeeld 'Vogelvluchtgezicht op de Calvéfabrieken aan de Wateringseweg'

Objectgegevens

Heb je een opmerking?

Duik in onze collectie

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

Bekijk

Over ons

Bezoekadres

Openingstijden

Blijf op de hoogte

Wenskaart met afgebeeld 'Vogelvluchtgezicht op de Calvéfabrieken aan de Wateringseweg'

Objectgegevens

Heb je een opmerking?

Duik in onze collectie

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

Bekijk

Over ons

Bezoekadres

Openingstijden

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

Blijf op de hoogte