Van februari tot juni 2023 presenteerden we de tentoonstelling Het Delft van Vermeer. Wie was deze beroemde schilder? Hoe was hij verbonden aan Delft? En hoe zag Delft er eigenlijk uit in de 17de eeuw? We blikken terug op een uitzonderlijke tentoonstelling aan de hand van enkele highlights.

Een terugblik op de tentoonstelling 

Highlights uit Het Delft van Vermeer

Prinsenhof delft homepage

If you know when you will be visiting the museum, book your tickets now, online.

Book your tickets online

William the Silent

Weet je al wanneer je ons museum gaat bezoeken? Je bestelt alvast eenvoudig je tickets online.

Koop je tickets alvast online

Willem van Oranje

Speld met het wapen van Noord-Holland

Delft en Willem van Oranje (1533-1584) zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wie is deze sleutelfiguur uit de Nederlandse geschiedenis? Ontdek hier de belangrijkste gebeurtenissen in zijn leven, van zijn geboorte tot aan zijn dood in het Prinsenhof. 

Wie was Willem van Oranje?

In korte, beeldende verhalen nemen we je mee in onze collectie. Geniet nog even na of verdiep je in bijzondere objecten.

Verhalen

Johannes Lodewijk Scholts

Pijpenroeder met oorlepeltje, tongschraper en andere benodigdheden

Lakzegel met het familiewapen van Van Kinschot

Leon Senf

De Porceleyne Fles - Royal Delft

De tweede groep die tot het Nieuw Delfts behoort is het Nieuw-Perzisch dat is geïnspireerd op Syrische en Iranese keramiek uit de zeventiende eeuw. Kenmerkend voor dit Islamitische product zijn de kleuren blauw en groen op een wit fond onder een doorzichtig, kleurloos glazuur. 
Hiernaast werd ook gebruik gemaakt van een karakteristiek turkooize, doorzichtig glazuur waaronder de zwarte tekening direct op de lichtgrijze scherf werd aangebracht. 
Dit laatste inspireerde De Porceleyne Fles tot het maken van de groene, dekkende glazuurlaag die een enkele keer kobaltblauw was. 
De beschildering van de voorwerpen is eenvoudig. 
De decoratie van flessen en kleine vazen bestaat voornamelijk uit geometrische en florale motieven in banden of compartimenten. 
De patronen op kleine borden worden vanuit het midden opgebouwd en waaieren als bloemen uit. 
De grote vazen en borden tenslotte zijn voorzien van een hoofdmotief van een hert of een vogel tussen rankwerk. 
Ondanks de overeenkomsten zijn de voorbeelden niet slaafs gekopieerd maar zijn de repeterende geometrische ornamenten en slingerende plantenranken eerder geïmiteerd. 
Bij vroege voorbeelden werd niet alleen gebruik gemaakt van doorzichtig turkooiskleurig glazuur, maar ook van kleurloos transparant glazuur. 
Om de kleuren wat op te lichten, gebruikte De Porceleyne Fles licht- en donkerblauw in plaats van de combinatie donkerblauw en zwart zoals bij de Oriëntaalse voorbeelden. 
Het oppervlak van de vazen, kannetjes en kommen van De Porceleyne Fles is veelal verdeeld in rechthoekige vlakken of ruitpatronen die zijn opgevuld met kleine spiralen of gestileerde fantasiebloemen in een alles bedekkend patroon (horror vacui). 
Verder werden herten afgebeeld en vissen in scholen of paarsgewijs.

Henk Peeters

4 stroken

Johannes Jacobus (Jan) Mesker

Emrik & Binger

Willem van Oranje wordt op de trap neergeschoten door Balthasar Gerards, 10 juli 1584

'Zijne laatste bede was aan zijn volk gewijd.'

J.C. Fool

Egyptische vrouw met kruik

Marianne Aulman

Anna

I.I. M.

Samuel Lankhout & Co

Het voorlezen van het Plakkaat van Verlatinghe op 26 juli 1581, met onderschrift; 'Voorlezing der Acte van Afzwering'

'Voorlezing der Acte van afzwering'

Soetens & Fils, 's-Gravenhage

Plattegrond en dwarsdoorsneden van de Koninklijke Grafkelder in de Nieuwe Kerk in Delft, met rechts een lijst van de personen die zijn bijgezet t/m 1837.

'Platte Grond en Doorsneden der Oude en Nieuwe Vorstelijke Grafkelders met de daar staande lijken, in het koor van de Nieuwe Kerk te Delft'


Peter Odijk

'Alone, but not forgotten'

onbekend

Dit bordje is een van de vroegere voorbeelden van het overnemen van Chinese motieven. In de rand zijn in uitgespaarde vakken aan Chinees Wan-li porselein ontleende versieringen in blauw glazuur op witte ondergrond. 
In het plat is een Madonna met kind in polychroom voorgesteld. Het Chinese Wan-li porselein werd eerst buitgemaakt door het veroveren van Portugese schepen en kwam zo in Nederland vanaf 1602 op veilingen, waar het enorme prijzen opbracht. Later ging de V.O.C., zoals blijkt uit de 'Daghregisters', dit porselein importeren. Dit blijkt al snel zijn weerslag te hebben in de versiering van het Noord-Nederlandse aardewerk.

Bord met Maria-met-kind



Petrus Franciscus Vreeswijk

Dekselvaas met een in reliëf uitgevoerd cartouche waarbinnen een op een soort rots weergegeven bloeiende tak en een vogel. Op de deksel een knop in de vorm van een leeuw.

Zeer lange en relief gegoten geelkoperen tabakspijp bestaande uit de steel en kop. De steel heeft als versiering enkele banden met krul- en spiraalmotieven en een verhoogde rug van bolletjes. De kop is kelkvormig en opwaarts gebogen. In het midden van de kop is een verhoogde rug bestaande uit bolletjes. Vierkante panelen met abstracte bloemmotieven en banden met cirkels sieren de korte steel van de kop. Onder de kop, in het verlengde van de steel, een uitsteeksel eindigend in een krul. 
 
Deze pijpen worden nu nog slechts zeer zelden gebruikt en waarschijnlijk niet meer gemaakt. In het zuidelijk gedeelte van het Centrale Batakland roken ook de vrouwen tabak.

G.J. Oudijk

Kan van Zwart-Delfts

Haardplaat met het gekroonde (en gedeelde) wapen van Maurits. Na het overlijden van zijn oudere broer Filips Willem (1554-1618) wordt Maurits prins van Oranje.

Haardplaat met wapen van Prins Maurits

Stokwapens hebben betrekking op alle blanke wapens die op een stok of schacht zijn gemonteerd. Ze komen pas voor op schuttersstukken in het vierde kwart van de zestiende eeuw als deze schilderijen een militair karakter krijgen. Het meest voorkomende stokwapen, ook op schilderijen is de piek, die een lengte had van 5 meter. Verwant aan de piek zijn de kleinere stokwapens met een relatief brede bladvormige, opengewerkte punt die al op de vroegste militaire schilderijen voorkomen als onderscheidingsteken van officieren. Een aantal stokwapens hadden naast hun betekenis als wapen een symbolische functie: ze werden gedragen om rang en autoriteit van de drager te onderstrepen. Dit komt vooral tot uiting bij stokwapens als hellebaarden en partizanen. 
 
Op de schuttersstukken rond 1580 worden de stokwapens gedragen door bevelvoerenden en hebben een decoratieve functie. De los aangebrachte zijden of wollen kwasten of troetels en het aan jachtwapens ontleende stokbeslag bestaande uit linten, textiel, leer en vergulde nagels kunnen worden genoemd. 
 
Hellebaard: 
Een hellebaard is een houw- en stootwapen uit de middeleeuwen. Het bestaat uit een lange stok met een ijzeren punt, en daaronder, tegenover elkaar geplaatst, een bijl en een haak. De hellebaard werd gebruikt ter bestrijding van ruiters door voetvolk. Sinds het laatste kwart van de 16de eeuw is de hellebaard een kenteken van de onderofficier geworden (sergeants en korporaals).

Kunstgras

Caspar Jacobsz Philips

Johan Christoffel Schultz

Jan Barend Elwe, Amsterdam

Prent met een afbeelding van de koffer waarmee Hugo de Groot ontsnapt is uit Slot Loevestein, met onderschrift: 'Afbeelding (in twee plaaten) van een koffer, waarmede Hugo de Groot van Loevestein naar Gorinchem, volgends aloude overleveringen zou zijn getransporteerd, in den toestand zoals dezelve thans binnen Amsteldam, berustende is, onder den Heer Mr Jacob Klinkhamer, die de aftekening daar van, op gedaan versoek, heeft toegestaan, in de maand December des jaars 1783'.

'Afbeelding (in twee plaaten) van een koffer, waarmede Hugo de Groot (1583 - 1645) van Loevestein naar Gorinchem, volgends aloude overleveringen zou zijn getransporteerd, in den toestand zoals dezelve thans binnen Amsteldam....'

'Een waterval bij Tasikmalaja'

Johannes Lutma (I)

John Osborne

Ovaalvormig medaillon met een halfportret van Amalia van Solms

Medaillonportret van Amalia van Solms

Michiel van Mierevelt

Portret van Frederik Hendrik (1584-1647), borststuk naar rechts, blootshoofd, in rijk gewaad met neervallende kraag en oranje sjerp

Portret van Frederik Hendrik

(Sleutel)hanger, bestaande uit een geslagen penning, een ring met veer (voor het openen om sleutels aan te hangen) en een ketting. 
 
De afbeelding op de munt is een zwaard en een exploderende bom, wat wijst op de Genie, met banderol waarin de tekst; 'Nunc aut nunquam'

De Porceleyne Schotel

Jan Pennis sr

Bord, met standring, met op het plat gedecoreerd met een gestileerd weergegeven, bloeiende zogenoemde theeboom voor een hekje. De voorstelling wordt omgeven door een kruisjesband. De rand toont vijf medaillons met bloemwerk. De vakken daartussen zijn opgevuld met gestileerd bladwerk. 
Op de achterkant drie sterren en drie ovalen. 
 
 
Het theeboomdecor werd in de tweede helft van de achttiende eeuw veelvuldig toegepast waarbij de diverse uitvoeringen in grote lijnen overeenkomen. Het werd zowel in blauw als in polychroom uitgevoerd. Vooralsnog lijkt het theeboommotief hoofdzakelijk voor te komen op Delfts platgoed.Het motief is ontleend aan een decoratie op het Chinese Kangxi porselein van een symmetrische heester.

Jan van Lijnschooten

Bekervaas met trompetvormige hals en een in reliëf uitgevoerde cartouche waarbinnen een op een soort rots weergegeven bloeiende tak.

Adolf le Comte

Meestal werden tegeltableaus in een interieur aangebracht, een enkele maal evenwel ook op een buitengevel. Zo werd in 1884 een groot tableau van 400 tegels op de gerestaureerde gevel van de Waag in Alkmaar geplaatst. Dit experiment werd lovend door de pers ontvangen maar bleek helaas kort na het aanbrengen een mislukking. Dit leidde rond 1900 bij De Porceleyne Fles tot de ontwikkeling van het zogenoemde sectielaardewerk waardoor veel problemen rond keramiek in de buitenlucht voortaan tot het verleden behoorden. De oplossing bleek te liggen in het gebruik van gesinterde materialen. Kenmerkend voor het sectiel zijn de voegverbindingen die de hoofdlijnen van de tekening volgen zoals bij glas-in-lood waardoor onregelmatige tegelfragmenten ontstaan. De sectieltableaus werden zowel in een matte als in een gekristalliseerde uitvoering vervaardigd. De decoratie bestond uit dunne laagjes gekleurd porselein op een dikkere onderlaag van wit porselein, de zogenaamde pate-sur-pate techniek. Deze werden niet geglazuurd zodat het tableau ook in de buitenlucht een natuurlijk aanzien behield. De productie van het matte sectiel werd vanwege de hoge onkosten in beperkte mate toegepast bij de vervaardiging moesten de droog- en bakkrimp van de gekleurde decoratie en de onderlaag op elkaar worden afgestemd zodat de fragmenten niet kromtrokken of scheurden. 
Het sectieltableau 'Afgunst' is van de hand van Adolf le Comte. Het toont een vrouw in opperste emotie met de mond geopend en met gefronste wenkbrauwen. Zij is getooid met een kap met hoorns die wordt omgven door vlammen. Met haar spitse nagels krast ze over haar borst. De achtergrond bestaat uit grillig gevormde lijnen. Dit tableau werd samen met de sectieltableaus 'Mondscheinsonate' en 'Lusthof' tentoongesteld op 'De Eerste Internationale Tentoonstelling voor Moderne Decoratieve Kunst' te Turijn in 1902, waarvoor een gouden medaille werd uitgereikt.

Sectieltableau 'Afgunst'

Ontwerp voor tegeltableau met drie friezen waarop putti de werkzaamheden in de fabriek tonen.

De Metaale Pot

Lambertus Woutersz. van Eenhoorn

Margaretha Teckman

Een serie van acht borden met scenes uit de tabakshandel van de Hollandse tabakshandel uit de tweede helft van de zeventiende eeuw. Om het tafereel een toepasselijke tekst en een nummer en daar omheen een rijkversierde rand van bloem- en bladmotieven De acht borden maken deel uit van een serie van twaalf stuks, welke compleet aanwezig is in het Victoria and Albert Museum in Londen. Daar werden ze in 1907 aangeboden door J.H. Fitzhenry Esq. Deze borden zijn echter niet gesigneerd. De teksten wijken in onderdelen iets af. 
 
Tekst op dit met 4 genummerde bord: 
"Den sleper die de sorg der vaaten sagt bewaart 
dient hier den koopman met zijn slede en zijn paart"

'De Sleper die de Sorgh der der Vaaten Sagt Bewaert 4 Dient Hier den Koopman met Sijn Sleede en Sijn Paert'

Guillaume de Spinny

Portret van Alida Cornelia van Strijen (1687 - 1778)

Bokaal met afbeelding van Charitas

De Grieksche A

Pieter Adriaensz. Kocx

Johanna van der Heul

Lampetkan

De Porceleyne Fles

Jacobus Harlees

Het productassortiment van eigenaar Jacobus Harlees, die gedurende vijftien jaar (1771-1786) de leiding had over de fabriek1, bestond onder meer uit kaststellen en het hier afgebeelde type schotels. Voor de decoratie op dergelijk schotelgoed greep men terug op succesvolle motieven van weleer. De schotel toont drie oosterse figuren op een terras in een landschappelijke omgeving. Rechts is een pagodeachtig bouwwerk afgebeeld. 
1.De voorstelling is ontleend aan Delfts aardewerk uit de late zeventiende eeuw dat is beschilderd naar voorbeeld van het uit China geïmporteerde Overgangsporselein (1644-1662). Ook de kleuren blauw en mangaan werden overgenomen. 
2.Dit traditionele decor werd tot in de negentiende eeuw gebruikt door plateelbakkerij De Porceleyne Fles waarvan een 'P:C' met een flesje gemerkt bord getuigt.

H.W. Bremmer

Pieter Pietersz. I

Portret van Cornelia Adriaensdr. de Vriese op 5 jarige leeftijd, zittende op stoel met bloemenmand op schoot, linksboven familiewapen. Op lijst de tekst 'FACTVM A° DO. 1583' (boven) en 'AETA AVTEM MEA.5'

Cornelia Adriaensdr. de Vriese op 5 jarige leeftijd

Dirk van de Goorberg

Komfoor staande op voluutpootjes, de randen c-voluten en eikentakken, de steunsels asymmetrische cartouches. Roodkoperen bak, rust op onderstel van cirkel.

Nederlandsche Oliefabriek 

Volle fles Delftsche slaolie, inhoud 0,78 liter.

Fles Delftsche slaolie extra, inhoud 0,78 ltr

David Derksen

Wrapped candleholder

Vooral vanaf de gevangeneming van haar man (Hugo de Groot) speelde Maria van Reigersberch een belangrijke rol in zijn leven. Zij vergezelde hem naar Slot Loevestein en voegde zich later bij hem tijdens zijn ballingschap. Zij stelde alles in het werk om Hugo de Groot in zijn rechten te herstellen. Zij overleed acht jaar na haar man in Den Haag.

Portret van Maria van Reigersberch, echtgenote van Hugo de Groot

Het Deense bord, dat is vervaardigd ter gelegenheid van de eerste verjaardag van koningin Juliana, is aan de voorkant beschilderd met een kroon boven zonnenstralen die worden omgeven door bloem- en bladwerk. Rondom de kroon is het opschrift 'Je Maintiendrai 30 April 1910' afgebeeld.

Bord t.g.v. de eerste verjaardag van koningin Juliana

Toni de Klerk

Beschrijving van het (kunst)werk:

't Puttertje

Jacobus Anthonie Meessen

Drukkerij en Uitgeverij J.H. de Bussy

'Verzameling van Photographiën van Landschappen en Volkstypen in den Oost-Indischen Archipel'

Jan Henderikse

Twin Towers Delft

Peter Snayers

op voorgrond geharnaste ridders te paard met elkaar vechtend; op achtergrond resp. galg, kerk toren en standerdmolen. 
 
Lekkerbeetje was de bijnaam van Gerard Abrahamsz van Houwelingen, genaamd Leckerbeetje, bevelhebber van een Bossche ruiterpatrouille, die uitgedaagd werd tot een gevecht op de Vugter heide door kapitein Pierre Breauté, en Normandisch edelman in Spaanse dienst.

Gevecht tussen Bréauté en Leckerbeetje

Jacob van der Kool

De scène op deze Delftse schotel verbeeldt een Chinees verhaal van een jongen, die in een pot met water is gevallen. Zijn vriend Sïmâ Guäng redt hem van de verdrinkingsdood door de pot met stenen kapot te gooien. Sïmâ Guäng (1019-1086) groeit op tot staatsman en historicus tijdens de Chinese Song-Dynastie. Het Chinese verhaal is door De Grieksche A uitgevoerd in de Japanse Kakiemon-stijl.

Schotel met het verhaal van Sïmâ Guäng

J. de Wilde

Plaque met het grafmonument van Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk te Delft.

Plaque met het grafmonument van Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk in Delft

Bord met op het plat in een ovaal de tekst: LOOF GODT AL-TYT. Boven en onder de tekst, drie knoppen. Op de rand bloemranken.

Majolica bord met opschrift 'LOOF GODT AL-TYT'

Tegelschilders ontleenden hun voorstellingen vaak aan populaire gravures en tekeningen. Dezen waren alom verkrijgbaar en eenvoudig om te zetten in sjablonen. De vrijstaande soldaten van Jacob de Gheyn en Hendrik Goltzius waren bijzonder geschikt voor overname op tegels. De prenten van De Gheyn waren niet los verkrijgbaar. Zij verschenen in 1607 in het boek 'Wapenhandelinghe van roers, musquetten ende spiessen'. De musketier die op deze tegels is afgebeeld, is afgeleid van prent 8 uit de Wapenhandelinghe van De Gheyn.

Tegeltableau (fragment) met een musketier

Calvé pindakaas

Jan Luyken

Zacharias Chatelain, Amsterdam

'De Stad Bommel belegert door den Admirant, maar verlost door Prins Maurits, in 't Jaar 1599'

Adrianus Kocx

De rechthoekige theebus is voorzien van een rond schroefdeksel. Op de vier zijden zijn vrouwelijke figuren met verschillende achtergronden afgebeeld. Op de schouders zijn bloemen uitgespaard. Bovenop het deksel is een spelend kindje geschilderd.

Doos 'Calvé custard'

Gillis van Oosten

'Engelberg 1911 Frans voor het eerst uit de angina

Anoniem

Koninklijke Begeer [Voorschoten]

Etalagewedstrijd Delfia

Cornelis van Dijck

Paar kandelaars met het familiewapen Van Steelandt uit Den Haag

DSM Gist

Beeld of balkdrager voorstellende een heilige bisschop

Reinoud Kuipers

Delft

Kerstkaart Koninklijk Huis

Gerard van Honthorst

Portret van Johanna Spieringh Gulden Croon

Johannes Cornelis Wienecke

'Oranje Fancy Fair'

Coenraet Decker

'Afbeelding van het Pesthuis'

Wan Liya

Ronde (dek)schaal met deksel met een decoratie van een Chinees landschap met brug en paviljoens, randen met servetwerk en cartouches met landschapjes. Op de knop van het deksel een artemisiablad en geluksstrikken.

'Made in Holland'

Simon van de Passe

Claes Jansz. Visscher II

'Het Wyt Beroemt Geslacht, van Nassou of Orangien'

Portret van Prinses Anna van Hannover

Raamdecoratie, van glas-in-lood, rechthoekig, oranje, groen, zwart en wit. Centraal in groen wapenvormig vlak staat een ooievaar. Aan de bovenkant tekst, die luidt: 'HAAGSE WANDELSPORT VERENIGING'. 
Onderaan de tekst: '20e voorjaarsserie - 1951 "DE VIERDAAGSCHE"'. 
 
Bovenaan zijn 2 metalen ogen bevestigd waaraan een bruin koordje is aangebracht.

20e voorjaarsserie 1951 "DE VIERDAAGSCHE".

aan bovenzijde in gouden letters 'Delftsche Werkmansvereeniging'; in een medaillon met zilveren bladerenkrans DWV; daaronder op rood lint: 'Door kennis arbeid en orde tot welvaart' en 'Delft 14 jan 1871'; in bordeauxrood fluweel; vaandel afgezet met gouden band en franjes; de standaard is omhangen met medailles.

Vaandel 'Delftsche Werkmansvereeniging, 14 jan. 1871'

N. de Graaf

Een rond bord, zogenaamd Zwart Delfts met floraal decor op zwart fond, op standring. Decoratie aan de rand met bloemmotieven en in het midden bloemmotieven en een vliegende vogel. 
 
In 1978 bestond De Porceleyne Fles 325 jaar. Ter gelegenheid van dit jubileum werd de productie hervat van het befaamde Zwart-Delfts van weleer. De voorwerpen met een polychrome versiering op een glanzende lakzwarte ondergrond komen wat betreft de vorm in grote lijnen overeen met het type producten dat al eeuwen lang in Delft werd gemaakt. De hier afgebeelde collectie uit 1978 bestaat uit een serie schotels en tevens uit nieuw ontworpen vazen, schaaltjes en een kom. 
Aan het begin van de achttiende eeuw liet men zich inspireren tot dergelijk zwart Delfts door lakwerk en het zogenoemde Famille Noir porselein na te bootsen. Dergelijk geëmailleerd Chinees porselein in de kleuren vert, rose, noire en jaune ontstond tijdens het bewind van keizer Kangxi (1662-1722). In de negentiende eeuw verdeelde men dit porselein onder in familles en werd de overheersende kleur hieraan toegevoegd. 
Om in het jubileumjaar 1978 het Zwart-Delfts te introduceren, werd het jaar daarvoor opnieuw begonnen met de ontwikkeling van dit product. Nieuwe decors werden ontworpen die in samenwerking met de modelleur en het ceramisch laboratorium werden afgestemd op kleuren, modellen en glazuur. 
In een publicatie uit 1978 waarvan de titel verwijst naar de gelijknamige in 1962-1963 te Amsterdam gehouden tentoonstelling 'Het wondere zwart van Delft', spreekt de toenmalige directeur van De Porceleyne Fles, J. Dekker, zijn bewondering uit voor 'de levendige plateelkleuren met teruggehouden toon, aangebracht tegen het diepe, lakzwarte fond, afgedekt met transparante glazuur, waardoor de typische zachte hoogglans ontstaat en daardoor sterke herinneringen oproept aan de zo beroemde chinese lakpanelen'. Hierbij vallen op 'de fraaie oosters-georiënteerde bloem- en bladmotieven, die tot evenwichtige decors zijn samengesteld', aldus Dekker, 'terwijl veel van deze decors verder uitgewerkt werden door de toevoeging van een sierlijk vogelmotief'. Op 26 september 1978 werd de jubileumcollectie Zwart-Delfts aan Koningin Juliana gepresenteerd. 
Ongetwijfeld zal vooral de faam van het achttiende eeuwse Zwart-Delfts de beweegreden zijn geweest om juist bij het 325-jarig jubileum een dergelijke productie te hervatten. Het glanzende lakzwarte Delfts geldt immers als het ultieme bewijs van de technische hoogstandjes uit die tijd. Tot op de dag van vandaag wordt een keur aan zwart siergoed op de markt gebracht: van wandversiering en kaststellen tot kandelaars en in tal van kleuren uitgevoerde koetjes. 
In de jaren 70-80 werd in Gouda eveneens aardewerk met een hoogglanzend zwart oppervlak op de markt gebracht. Voorwerpen als een plateau en theebusjes vertonen een fraai Oosters decor met karakteristiek bloemwerk en pagodeachtige bouwsels.

rond bord met aan de rand bloem- en takmotieven, in het plat een bloemenboeket met een zittende vogel. 
 
In 1978 bestond De Porceleyne Fles 325 jaar. Ter gelegenheid van dit jubileum werd de productie hervat van het befaamde Zwart-Delfts van weleer. De voorwerpen met een polychrome versiering op een glanzende lakzwarte ondergrond komen wat betreft de vorm in grote lijnen overeen met het type producten dat al eeuwen lang in Delft werd gemaakt. De hier afgebeelde collectie uit 1978 bestaat uit een serie schotels en tevens uit nieuw ontworpen vazen, schaaltjes en een kom. 
Aan het begin van de achttiende eeuw liet men zich inspireren tot dergelijk zwart Delfts door lakwerk en het zogenoemde Famille Noir porselein na te bootsen. Dergelijk geëmailleerd Chinees porselein in de kleuren vert, rose, noire en jaune ontstond tijdens het bewind van keizer Kangxi (1662-1722). In de negentiende eeuw verdeelde men dit porselein onder in familles en werd de overheersende kleur hieraan toegevoegd. 
Om in het jubileumjaar 1978 het Zwart-Delfts te introduceren, werd het jaar daarvoor opnieuw begonnen met de ontwikkeling van dit product. Nieuwe decors werden ontworpen die in samenwerking met de modelleur en het ceramisch laboratorium werden afgestemd op kleuren, modellen en glazuur. 
In een publicatie uit 1978 waarvan de titel verwijst naar de gelijknamige in 1962-1963 te Amsterdam gehouden tentoonstelling 'Het wondere zwart van Delft', spreekt de toenmalige directeur van De Porceleyne Fles, J. Dekker, zijn bewondering uit voor 'de levendige plateelkleuren met teruggehouden toon, aangebracht tegen het diepe, lakzwarte fond, afgedekt met transparante glazuur, waardoor de typische zachte hoogglans ontstaat en daardoor sterke herinneringen oproept aan de zo beroemde chinese lakpanelen'. Hierbij vallen op 'de fraaie oosters-georiënteerde bloem- en bladmotieven, die tot evenwichtige decors zijn samengesteld', aldus Dekker, 'terwijl veel van deze decors verder uitgewerkt werden door de toevoeging van een sierlijk vogelmotief'. Op 26 september 1978 werd de jubileumcollectie Zwart-Delfts aan Koningin Juliana gepresenteerd. 
Ongetwijfeld zal vooral de faam van het achttiende eeuwse Zwart-Delfts de beweegreden zijn geweest om juist bij het 325-jarig jubileum een dergelijke productie te hervatten. Het glanzende lakzwarte Delfts geldt immers als het ultieme bewijs van de technische hoogstandjes uit die tijd. Tot op de dag van vandaag wordt een keur aan zwart siergoed op de markt gebracht: van wandversiering en kaststellen tot kandelaars en in tal van kleuren uitgevoerde koetjes. 
In de jaren 70-80 werd in Gouda eveneens aardewerk met een hoogglanzend zwart oppervlak op de markt gebracht. Voorwerpen als een plateau en theebusjes vertonen een fraai Oosters decor met karakteristiek bloemwerk en pagodeachtige bouwsels.

Cornelis Tulk

Cornelis Tulk (1803-1893) begint bij De Porceleyne Fles als jongetje van 10 jaar, niet ongebruikelijk in die tijd. Voor deze theepot is witbakkende klei gebruikt met een doorzichtig loodglazuur. Hierdoor wordt het witte tinglazuur van het traditionele Delftse aardewerk overbodig.

Theepot met 'Tulk-zonnebloemmotief'

Anthonie Palamedesz.

Tegeltableau bestaande uit 3x4 tegels waarop afgebeeld een 'vrolijk gezelschap', naar een schilderij van Anthonie Palamedesz..

Tegeltableau 'Vrolijk gezelschap'

Bezoekers bij de trap in het Prinsenhof te Delft waar Willem van Oranje is vermoord door Balthasar Gerards op 10 juli 1584.

'Gezigt op de trap, op welke Willem Ie werd doodgeschoten te Delft, den 10 July 1584'

katoenen snoer met een koperen uiteinde om knopen aan te rijgen om te bewaren

Jan Verkolje (I)

Johannes de Ram

Pieter Smith

Steven de Swart

Joris Arentsz. van Cleef

Deel van Caert Figuratief bestaande uit de stadsplattegrond en het panorama van Delft in gebeeldhouwde lijst waarin zinnebeeldige figuren. 
De kaart werd geproduceerd door de oud-burgemeester en stadshistoricus Dirck van Bleysweijck (1639-1681) en geeft een buitengewoon nauwkeurig beeld van de stad in het laatste kwart van de zeventiende eeuw. Rechts, onder het profiel, is de kaart van Delfshaven te zien, waar de Delftse VOC-schepen vertrokken en aankwamen. Rechtsonder bewonderen drie mannen producten van de Delftse plateelbakkerijen. De meeste objecten hebben een oosterse vorm en decoratie. 
De symbolen op de lijst hebben betrekking op de rechtspraak. De zon (gerechtigheid); andere symbolen zijn Stenen Tafelen (Tien Geboden), Wetboeken, Wapens, Bliksemschichten en een Driekoppige Hel-hond. Verschillende rechtssymbolen als gekruiste zwaarden, een balans, maatstokken, boeien en ketens en een gesel. 
De tekst op de linten heeft betrekking op het streven naar en naleven van gerechtigheid.

Kaart Figuratief: stadsplattegrond en panorama van Delft

De Gecroonde Theepot

Ary de Milde

Theepot met bolvormige romp, deksel ontbreekt, met schuine, taps toelopende tuit, groot C-vormig oor en brede, ingesnoerde voet en hals. Reliëfdecor van twee draken.

Leonaert Bramer

Plafondschildering met de Hemelvaart van Christus. In opdracht van het Delftse stadsbestuur beschilderde Leonaert Bramer het plafond en de wanden van de Grote Zaal in het Prinsenhof. De muurschildering is inmiddels verdwenen, alleen de plafonddecoratie bleef bewaard.

Plafondschildering van de Hemelvaart van Christus

Calvé Delft

Fles Calvé saus 'Tio Sancho', 300 ml

We willen dat iedereen netjes omgaat met elkaar, het gebouw en de tentoonstellingen. Lees hier hoe je samen met ons zorgt voor een veilig en fijn bezoek. Ook vind je hier de algemene voorwaarden.

Regels en voorwaarden

Jaap Gidding

Johannes Theodora Maria Visser

Naast de traditionele bloem- en landschapsdecors van het Blauw-Delfts, was er ook ruimte voor nieuwe ontwerpen. Hiervoor werden decors ontworpen door schilders die werkzaam waren bij De Porceleyne Fles zoals Leon Senf, J.T.M Visser, W.D. Oosterloo. Ook verleende De Porceleyne Fles opdracht aan zelfstandig werkende kunstenaars. Vooral in de crisisjaren '30 van de vorige eeuw werd geëxperimenteerd met vernieuwde decors. Daarmee werd getracht een groter, artistiek bewust publiek te bereiken door de productie van minder traditionele vormen en decors in gang te zetten. De omzet van het Blauw-Delfts was immers drastisch gedaald. 
Eén van de kunstenaars die werd gevraagd decors te ontwerpen was Jaap Gidding. Kenmerkend voor zijn werk is de expressieve wijze van decoreren die bestaat uit grillige lijnen in combinatie met op de natuur geïnspireerde vormen. De meeste ontwerpen van Gidding zijn symmetrisch. Opvallend is de overeenkomst die de decors op het aardewerk vertonen met die op de vazen van glas en de gordijnstoffen van zijn hand. De Porceleyne Fles behaalde hiermee niet de beoogde verkoopresultaten en de ontwerpen van Gidding werden slechts in blauw en goud uitgevoerd. Toch werden in 1943 opnieuw enkele ontwerpen van Gidding in productie genomen. 
Behalve voor De Porceleyne Fles ontwierp Gidding omstreeks 1925/26 ook voor de Plateelbakkerij Zuid-Holland (PZH) en Regina, twee aardewerkfabrieken in Gouda. Voor de PZH maakte hij circa 40 decors in de Art Deco-stijl die vergeleken kunnen worden met zijn ontwerpen voor de Glasfabrieken in Leerdam waar hij in de periode 1916-1930 glas versierde. Nadat Gidding in eerste instantie bestaand glas versierde, ging hij over tot het versieren van glas naar eigen ontwerp. De glasmodellen waren vergelijkbaar met bijvoorbeeld het hier afgebeelde vaas uit 1933 voor De Porceleyne Fles. De vorm is slank, met een getrapte voet en een licht naar buitengebogen liprand. De versieringsmotieven op het glas en aardewerk vertonen onderlinge overeenkomsten in de grillige lijnen en abstracte naturalistische motieven. 
Het met standring uitgevoerde bord is beschilderd met het decor "Dolfijn". De voorstelling toont een golfachtig symmetrisch patroon dat wordt herhaald op de vertreding en de rand.

Bord 'Dolfijn'

Een grote stadsbrand richtte op 3 mei 1536 enorme verwoestingen in Delft aan. Ongeveer 2000 huizen gingen hierbij verloren. De Oude en Nieuwe Kerk werden zwaar beschadigd, evenals een groot aantal kloosters. Alleen het zuidoostelijk deel van de stad (het huidige winkelcentrum De Veste) en de terreinen in het noordoosten bleven gespaard. 
De hitte was zo groot dat de klokken in de torens smolten. Op het schilderij zijn de delen van de stad die verbrand zijn in lichtere kleuren geschilderd dan het deel dat behouden bleef. 
Het is de oudste geschilderde plattegrond van een Noord-Nederlandse stad. De schilder heeft een combinatie toegepast van de plattegrond, recht van boven gezien voor de vorm en het stratenpatroon van de stad en de vogelvlucht voor de gebouwen, waar men als van schuin boven tegenaan kijkt. 
 
Op de lijst staat, in gotische letters: 'viertien.kerkcken,veel.menschen.ende.huusen.al.sonder.ghetal.sijn.in. Delft ghebrant, dat stadhuys.ende.die.vleis.hal.1536' 
Dit is een chronodisticon (rijmend historisch chronogram). De rode letters vormen, omgezet naar Romeinse cijfers, het jaartal 1536. 
 
Het werk zou zijn getoond aan de landsheer Karel V als ondersteuning van een verzoek om vrijstelling van belastingen. De stad was in een dermate erbarmelijke staat, dat de jaarlijkse belastingen 'ordinaris bede' onmogelijk betaald konden worden. Delft kreeg uiteindelijk voor een periode van twintig jaar vrijstelling van deze belastingen. 
(zie artikel Een unieke plattegrond, Delft kort na de stadsbrand', Wim Weve, Delf zomer 2012)

Objectgegevens

Heb je een opmerking?

Duik in onze collectie

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

Bekijk

Over ons

Bezoekadres

Openingstijden

Blijf op de hoogte

Objectgegevens

Heb je een opmerking?

Duik in onze collectie

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

Bekijk

Over ons

Bezoekadres

Openingstijden

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

Blijf op de hoogte