Bloemhouders worden ook wel tulpenvazen genoemd. Eigenlijk klopt dit niet. In de 19de eeuw worden bloemhouders in verband gebracht met de 17de-eeuwse fascinatie voor tulpen. Maar in de tijd dat de bloemhouders gemaakt zijn is de tulpenmanie alweer gaan liggen. Bloemhouders stonden toen simpelweg bekend als 'vazen met tuiten'.
BloemeninBlauwBloemen in Blauw
BloemeninBlauwBloemen in Blauw
Porselein uit China
Delfts Blauw wordt ontwikkeld als nauwgezette imitatie van Chinees porselein, dat door de VOC naar Nederland wordt gebracht en razend populair wordt.
Bloemhouder, De Grieksche A (toegeschreven aan), ca. 1690, tinglazuuraardewerk. Foto: Tom Haartsen
Tulpen?
Zinneprent op de kroning van Maria II en Willem III tot koningin en koning van Engeland, Romeyn de Hooge, 1689-1708, gravure.
Koninklijk blauw
Maria II, koningin van Engeland en de vrouw van stadhouder Willem III, houdt van keramiek. Eind 17de eeuw geeft ze de Delftse plateelbakkerij De Grieksche A opdracht aardewerk te maken met een vorstelijke uitstraling. Bloemhouders zijn het resultaat. Maria’s smaak zet de toon: in hogere kringen worden Delftse bloemhouders een populair interieurobject.
Franse grandeur
Bloemhouders sieren de interieurs van paleizen en landhuizen. Ze zijn ontworpen in de weelderige Lodewijk XIV-stijl. Deze stijl ontstaat aan het Franse hof in Versailles en wordt toonaangevend. Designer van dienst voor de Oranjes is Daniel Marot: geboren en opgeleid in Frankrijk, maar als protestant gevlucht naar de Nederlanden. Voor Willem en Maria maakt hij ontwerpen met gevoel voor grandeur.
Bloemhouder, De Grieksche A (toegeschreven aan), ca. 1690, tinglazuuraardewerk. Foto: Tom Haartsen
De tuin binnenshuis
De bloemhouders zijn prachtig, maar er ontbreekt iets. Dat zijn de bloemen, die in de tuiten worden gestoken. Door de losse tuitenbakken hoeft de vaas niet vanaf de bodem gevuld te worden met water. Verse bloemen komen uit de paleistuin. Onder welgestelde vrouwen als koningin Maria zijn 'landelijke' hobby's, waaronder het bloemschikken, erg populair.
Geuren en kleuren
In de paleisvertrekken prikkelen de bloemen met hun kleuren en geuren de zintuigen. Misschien ontstonden bloemhouders zelfs als een soort parfumverspreiders. De vorm lijkt namelijk geïnspireerd op de cassolette: een gesloten schaal met gaten, waarin je wierook of geurende bloembladeren kan stoppen.
Bloemhouder, De Grieksche A (toegeschreven aan), ca. 1690, tinglazuuraardewerk. Foto: Tom Haartsen
Bouwpakket
De bloemhouders zijn ruim een meter hoog. Het is ontzettend moeilijk om keramiek van zulke grote afmetingen te maken. De objecten zitten daarom slim in elkaar. Beide bloemhouders bestaan uit vier losse onderdelen die op elkaar worden gestapeld: de voet, buik en twee tuitenbakken vormen samen een bouwpakket.
Pioniers
Dit paar bloemhouders is te zien in de tentoonstelling Pioniers in Keramiek. Experimenteel en innovatief Delfts aardewerk van toen staat hierin naast vernieuwend keramiek van nu.