Vandaag zijn we open van 11.00 tot 17.00 uur.

Plan je bezoek

If you know when you will be visiting the museum, book your tickets now, online.

Book your tickets online

William the Silent

Van februari tot juni 2023 presenteerden we de tentoonstelling Het Delft van Vermeer. Wie was deze beroemde schilder? Hoe was hij verbonden aan Delft? En hoe zag Delft er eigenlijk uit in de 17de eeuw? We blikken terug op een uitzonderlijke tentoonstelling aan de hand van enkele highlights.

Een terugblik op de tentoonstelling 

Highlights uit Het Delft van Vermeer

Prinsenhof delft homepage

onbekend

Kraantjeskan in de vorm van een op een bank zittende dame op een tweetrapsgewijs verhoogd voetstuk met licht geschulpte wanden. Onder het afneembaar hoofddeksel bevindt zich een vulgat. Aan de voorkant op het voetstuk bevindt zich een kraan. 
 
De dame draagt een japon met een strooipatroon van ranken met gele, oranjerode en mangaankleurige bloemen, afgebiesd met een sierrand van oranje bessen. Het bijpassende jak is gedecoreerd met een blauw rankenpatroon. Haar hals is bedekt met een blauwe schakelband. Op het hoofd een platte gele hoed met sierrand. 
Het opgebonden haar wordt aan weerszijden van het achterhoofd bijeengehouden door blauwwitte ronde band. Ze draagt gele schoentjes. De ogen, neusgaten, mond en oren zijn met kleur aangegeven. Haar rechterhand hield misschien een glaasje vast, haar linkerhand ligt tegen haar linkerknie. 
De bank heeft een geel dek en een massief onderstel wat is geaccentueerd met gele lijnen. Het voetstuk heeft mangane randen en aan de voorzijde aan harpvormige opening geflankeerd door acanthusblad. De achterzijde van het voetstuk is ongedecoreerd.

Kraantjeskan in de vorm van een zittende dame

Weet je al wanneer je ons museum gaat bezoeken? Je bestelt alvast eenvoudig je tickets online.

Koop je tickets alvast online

Willem van Oranje

Bij Museum Prinsenhof Delft vertellen we verhalen aan de hand van 3 thema’s die onmisbaar zijn in Delft: Willem van Oranje, Delfts Blauw en Delftse Meesters. Daarnaast inspireert het museum met wisselende tentoonstellingen. En met projecten zoals de Delftse Blik. We willen dat iedere bezoeker zich herkent én welkom voelt. Het museum is een voormalig klooster en werd gebruikt als hof van Willem van Oranje. Het gebouw staat in de top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg.

Over het museum

Van 18 oktober 2024 t/m 5 januari 2025 pakt Museum Prinsenhof Delft uit met de tentoonstelling De KunstParade. Verrassend – Kleurrijk – Hedendaags. Een omvangrijke selectie kunstwerken, van gevestigde en opkomende kunstenaars die een bijzondere band met Delft hebben, is voor het eerst samen te zien. In de feestelijk vormgegeven tentoonstelling geven 38 grote installaties, objecten, schilderijen en tekeningen een kijkje in de nieuwe beeldende kracht die de stad voortbrengt. De KunstParade strooit de werken als confetti over de museumzalen en ver daarbuiten én verrast keer op keer. Deze laatste tentoonstelling voor de tijdelijke sluit van het museum voor een grootschalige verbouwing, is een mooie opmaat naar het ‘nieuwe’ museum waarin er meer ruimte is voor kunst uit de 20ste en 21ste eeuw.

De KunstParade

Henk Tieman

De Porceleyne Fles - Royal Delft

De groei

Herman Frederik Carel ten Kate

Bijbelles in de kapel van het Prinsenhof

Nederlandsche Oliefabriek 

40-jarig jubileumboek Oliefabrieken Calvé-Delft

Beeld of balkdrager voorstellende een heilige diaken

Blik Delfia braadolie / minjak goreng

Blik, produktverpakking voor Delfia braadolie / minjak goreng

Het schoteltje heeft een standring, een licht oplopende rand en een stuitrandje op het plat. Het kommetje is licht concaaf-conisch van vorm en heeft een standring. Het schoteltje heeft op het plat een centraal floraalmotief met daaromheen een decor van bloesemtakken, een spelend zotje en een oosterse dame, een zogenoemde 'lange Lijs', gezeten op een rots. Langs de rand loopt een band met swastikavormig servetwerk. De buitenwand heeft een decor van boeddhistische symbolen. Het kommetje heeft op het plat, binnen een dubbele cirkel, een decor van een rots met gras. Langs de rand loopt een band met swastikavormig servetwerk. De buitenwand is gedecoreerd met een treurwilg, een zotje en een lange Lijs.

Gepolychromeerd houten beeld van Hanuman, overhoeks staande op een voetstuk met zwart en gouden wolkenmotief, zijn apenvoeten van elkaar en de knieën gebogen. Hij heeft de armen gebogen en de handen in de zij. De aap heeft aan zijn rechterhand een lange gebogen duimnagel. Zijn lichaam is lichtblauw gekleurd, terwijl op armen en benen en in de oksels zwarte haartjes zijn weergegeven. 
Zijn korte broek is rood met in verguldsel een Chinees siermotief. Verder heeft hij een schouderbedekking met franje, vergulde sieraden: halsketting, waardigheidsteken en een gordel, met in een driehoek twee banen over de dijen. Van de korte dodot zijn plooien zichtbaar tussen de voeten, achter en op zij van de figuur. Zijn staart houdt hij sierlijk in drie bochten, die eindigen in een vergulde knop, omhoog. De figuur is moeilijk te identificeren, daar hij de blauwe kleur van Nila heeft maar de lange duimnagel van Hanoman, die gewoonlijk als een witte aap wordt voorgesteld met een geblokte dodot, ten teken dat hij kan vliegen.

Gepolychromeerd houten beeld van Hanuman

Op 10 juli 1584, wordt in het Prinsenhof Willem van Oranje doodgeschoten. De kogelgaten die achterblijven in de muur, herinneren nog elke dag aan deze tragische en cruciale gebeurtenis uit de Nederlandse geschiedenis. In Museum Prinsenhof Delft ervaar je het verhaal van prins Willem van Oranje in Delft. Wat zijn komst betekende voor de stad en hoe hij en zijn nakomelingen het fundament van dit land legden. In het Prinsenhof loop je door de vertrekken waar Willem van Oranje en zijn familieleden verbleven, en sta je oog in oog met de kogelgaten.

Delft en Willem van Oranje (1533-1584) zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wie is deze sleutelfiguur uit de Nederlandse geschiedenis? Ontdek hier de belangrijkste gebeurtenissen in zijn leven, van zijn geboorte tot aan zijn dood in het Prinsenhof. 

Wie was Willem van Oranje?

Speld met het wapen van Zuid-Holland

Ernst Witkamp

Roeloffzen & Hübner

Diploma, gouden medaille toegekend aan de Nederlandsche Oliefabriek voor hun tafeloliën ingezonden op de Tentoonstelling van Voedingsmiddelen te Amsterdam in 1887.

Diploma, gouden medaille toegekend aan de Nederlandsche Oliefabriek voor hun tafeloliën ingezonden op de Tentoonstelling van Voedingsmiddelen te Amsterdam in 1887

Sluit op zondagmiddag aan bij de gratis instaprondleiding en ontdek het museum.

Instaprondleiding

Heb je een vraag? Neemt gerust contact met ons op, we helpen je graag.

Contact

Opvallend bij deze terrine zijn de Hollandse waterlandschappen en het opschrift 'De Porceleyne Fles'.

Schenkkurk Hellebrekers

Leon Senf

In 1904 werd H.W. Mauser aangesteld als technisch directeur van de fabriek. In 1903/04 wordt Heinrich W. Mauser aangesteld als technisch directeur van de fabriek. Samen met Leon Senf bestudeerd hij collecties met Islamitische keramiek. De schilder W.D. Oosterloo krijgt de opdracht de oude techniek zo dicht mogelijk te benaderen door bestudering van oude scherven. Vanaf oktober 1909 ontstaan zo het ‘Nieuw Delfts’ met het Oud-Perzisch, Nieuw-Perzisch en het Luster aardewerk

Marco Zwinkels

Atelierportret Willem van den Hoed

Simon Fokke

De terechtstelling van de graven van Egmond en Horne op de Grote Markt te Brussel, 5 juni 1568. Egmond ziet op het schavot het hoofd van Horne op een staak, naast hem een priester.

'De Graaven van Egmond en Hoorne onthalsd, 1568'

Kwartierstaat van Mr. Maximiliaan 's-Gravesande en Anna van der Aar de Sterke

Gerard van Bylaer

vz: Nederland, in een gedaante van een vrouw, wordt door Anjou aan de voeten gekluisterd, terwijl de Spaanse koning toekijkt. Zij wordt echter door een onverwachts toeschietende leeuw (de leeuwenmoed der inwoners) gered. VBI.REX.IN.POPVLVM.TIRANNVS.1583. Alwaar de koning voor het volk een tiran is. 
 
kz: Nederland, afgebeeld als een vrouw met vrijheidshoed en aan haar voeten een leeuw, vertrapt de afgeweerde kluisters. Tegenover haar de hertog van Anjou aan wie zij de rechterhand onttrekt, in de linker hand houdt zij de hem voorheen gegeven trouwring, als teken dat zij zich door zijn ontrouw van alle verbintenissen ontslagen acht. roosje.POPVLO.IVRE.Divino.ET.Humano.DIVORTIVM. Aldaar volgt voor het volk, naar het goddelijke en menselijke recht, de scheiding. 
 
Anjou wilde zijn geringe macht vergroten en beraamde daarom een aanslag op Antwerpen. Dit feit is in de geschiedenis bekend als de "Franse Furie". De aanslag mislukte, maar Anjou had zich hierdoor onmogelijk gemaakt en vertrok in de zomer weer naar Frankrijk.

Afzwering door de Staten-Generaal van Filips II, koning van Spanje als landsheer der Nederlanden

Lip en hals van een baardmankruik uit het Rijnland. De kruik dankt zijn naam aan de bebaarde mannenkop op de hals. Het woord kruik komen we ook tegen als cruic, cuicgen of cruycgen.

Frederik van Frijtom

penning op het overlijden van koning Willem III

penning op het overlijden van koning Willem III

Diana van Hal

Blue print III geel (1)

Romeyn de Hooghe

MATROOS IN VREUGD Over het veroveren en vernielen van alle de Spaanse GALLIOENEN en Franse OORLOGS SCHEEPEN, onder Monsr. de Chateaurenault in de Haven van VIGOS Door de Gecombineerde Engelse en Hollandse Oorlogs Vlooten. Op den 22 October 1702.

Cornelis de Man

In 1681 kreeg de schilder Cornelis de Man opdracht van het Delftse chirurgijnsgilde om 's de genees- en heelmeesters deze stad ... en den vermaarden philosooph en natuurkundige Antony van Leeuwenhoek' te portretteren. 
Hij schilderde de anatomische les van dokter Cornelis 's-Gravesande in het Theatrum Anatonicum aan de Verwersdijk. De compositie van het schilderij is gebaseerd op de anatomische les van Michiel van Mierevelt. Ook hier ligt het lijk in de lengterichting van het schilderij en zijn de medici er omheen gegroepeerd. 
 
Centraal staat Cornelis 's-Gravensande die sectie verricht op een man doe dodelijk verwond was aan de borst. De borstkas van de man is geopend en de dokter wijst met een aanwijsstokje naar de plaats van het hart, terwijl hij met zijn linkerhand de plek van zijn eigen hart toont. Op de voorgrond ligt bij de linkerarm van het lijk een prepareermesje. De man rechts van de dokter heeft in zijn hand een spons om het bloed uit de borstholte weg te zuigen. De beroemde geleerde Antoni van Leeuwenhoek staat rechts naast de anatoom. Van Leeuwenhoek had grote interesse in de ontleedkunst en ontving onderricht van Cornelis 's-Gravesande. Ook hij heeft sectie verricht op dit lijk. Op 12 oktober 1680 berichtte hij aan The Royal Society in Londen over zijn onderzoek naar de hartspier van deze man. Geheel rechtsonder staat Henricus d'Acquet afgebeeld. 
De figuur rechtsboven houdt een "ruyckbolletje" in de hand om de onvermijdelijke stank te kunnen verdragen.

Anatomische les van Cornelis ’s-Gravesande

Leonaert Bramer

Plafondschildering met de Hemelvaart van Christus. In opdracht van het Delftse stadsbestuur beschilderde Leonaert Bramer het plafond en de wanden van de Grote Zaal in het Prinsenhof. De muurschildering is inmiddels verdwenen, alleen de plafonddecoratie bleef bewaard.

Plafondschildering van de Hemelvaart van Christus

Anoniem

In 1569 wordt er al een gravure gemaakt van de 'Troon van Alva', waarin gewezen wordt op het tirannieke karakter van de hertog van Alva. Maar dit soort schilderijen zijn rond het Twaalfjarige Bestand (1609-1621) gemaakt om stemmen te winnen voor het voortzetten van de oorlog. Het propagandawerk herinnert aan het 'schrikbewind' van Alva en pleit daarmee voor het voortzetten van de oorlog totdat ook de Zuidelijke Nederlanden zijn bevrijd. Anderen wilden de scheiding tussen de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden liever accepteren en vrede sluiten. De hertog van Alva zit op een troon met een ordonnantie van Filips in zijn linkerhand en een scepter in zijn rechterhand. Kardinaal Granvelle blaast hem met een blaasbalg wraak en moordlust in zijn oor, hem daarmee aanzettend tot geloofsvervolgingen. De duivel houdt een keizerskroon boven het hoofd van Alva en een pauselijke tiara boven dat van Granvelle. Linksvoor staat de trouwe adel en aan de andere zijde van de troon staan raadgevers en leden van de Raad van Beroerten, waaronder Juan de Vargas en Luis del Rio, belast met de berechting van de graven van Egmond en Hoorne. Tussen deze mannen staan twee ter dood veroordeelde edelen (blootshoofds). Mogelijk zijn hier de graven van Egmond en Hoorne weergegeven. Tussen twee scènes met wreedheden en executies is een doorkijk op de Grote Markt van Brussel te zien. Rechts op het schavot is de terechtstelling van de graven Van Egmond en Hoorne te zien. De mannen op het linker schavot worden op een 1569 gedateerde gravure geïdentificeerd als Johan de Casembroot, heer van Backerzeele uit het gevolg van de graaf van Egmond, en de Antwerpse magistraat Antoon van Straelen. Daarvoor vist Margaretha van Parma de bezittingen van de ter dood veroordeelden uit een vijver van bloed. Voor de hertog van Alva knielen de geketende Nederlandse maagden neer. De heilige schrift ligt vertrapt op de grond, net als de verscheurde privileges. Achter de Nederlandse maagden staan de edelen en statenleden die volledig onmachtig zijn. Alle rechten, vrijheden en het ware geloof zijn de Nederlanden door Alva ontnomen. Een spaarpot naast de troon van Alva verwijst naar de door hem voorgestelde belastingheffing van de honderdste, de twintigste en de tiende penning. Vooral tegen de tiende penning, een heffing op de verkoop van alle roerende goederen, bestaat veel verzet en die heffing wordt eerst afgekocht en vervolgens afgeschaft.

'Afbeeldinghe van den ellendighen staet der Nederlanden onder de wreede tijrannije van den hertog van Alba'

Egbert Lievensz. van der Poel

Feest op het Oude Delft voor het gebouw dat tot 1645 diende als herberg en sedertdien zetel van het Hoogheemraadschap van Delfland is. Verlichting met 5 pektonnen en de aankomst van een reiskoets, in de lucht vuurwerk. Het feest kan verband houden met het sluiten van de Vrede van Munster, maar ook met het in gebruik nemen van het gebouw door het Hoogheemraadschap.

Feest op het Oude Delft voor het Hoogheemraadschap van Delfland

Jacob Willemsz. Delff (II)

Dit schutterstuk toont de 'particuliere krijgsraad', d.w.z. vijf (van de zes) officieren van het Witte Vendel ten voeten uit. 
 
In het midden staat de kapitein Carel Leenertsz. de Vooght herkenbaar aan de lange commandostok; links van hem staat zijn luitenant Maerten Engelbertsz. Graswinckel gewapend met een korte piek en rechts, in weelderige kleding, de vaandrig Pieter Harmensz. van Ruyven met in zijn rechterhand het vaandel. 
Tussen de drie hoofdofficieren zijn twee sergeanten, links Samuel Claesz. Berckel en rechts Willem Claesz. van Assendelft, weergegeven. Hun lagere positie wordt benadrukt doordat zij enigszins op de achtergrond staan en geen degens dragen. 
Rechts is de tamboer van het vendel zichtbaar. Op zijn trommel staat het jaartal 1648. In dat jaar was Carel de Vooght vijftien jaar kapitein. Dit schuttersstuk is waarschijnlijk ter gelegenheid hiervan geschilderd. De figuren zijn in een halve cirkel gegroepeerd, waarvan het middelpunt wordt aangegeven door de commandostok van de kapitein en de stokwapens van zijn officieren. Door verschillende houdingen heeft de schilder geprobeerd de sterke verticale lijnvoering te doorbreken. Het schilderij is in vergelijking met andere schutterstukken uit deze periode tamelijk statisch. 
 
This canvas portrays the five officers of the White Regiment. In the centre stands the captain, Carel Leenertsz. de Vooght, recognisable by the long commander's baton: to the left stands his lieutenant, armed with a short pike and to the right, elegantly dressed, the ensign with the standard in his right hand. Two sergeants appear between the three field officers. Their inferior rank is underscored by their situation in the background. The regiment's drummer is seen on the right, with the date 1648 on his drum. That was Carel de Vooght's fifteenth year as captain, which this portrait was probably intended to commemorate. The figures are grouped in a semicircle, with the captain's baton and his officers' weapons in the centre. The painter sought to counterbalance the verticality of the design by varying the poses of the figures. Compared to other portraits of its kind, however, this one is rather static.

De officieren van het Witte Vendel

De Grieksche A

Pieter Adriaensz. Kocx

Johanna van der Heul

De cilindrische geribde bus is rondom beschilderd met bloemtoeven tussen banden met lambrequinmotieven en gestileerde florale motieven. 
Het deksel met schroefdraad is voorzien van een knop gemodelleerd als een zittende Fo-leeuw. 
kleuren: blauw, rood, goud op romig witte ondergrond;

Na het sneuvelen van Achilles in de strijd om Troje twisten zijn wapenbroeders Ajax en Odysseus om het bezit van diens wapenuitrusting. Wanneer de Griekse aanvoerders de wapens toewijzen aan Odysseus, ontsteekt Ajax in blinde woede en wil hij hen doden. De godin Athena laat hem echter een kudde schapen aanzien voor zijn strijdmakkers. Als Ajax weer bij zijn positieven komt en de door hem aangerichte slachting onder de onschuldige dieren overziet, pleegt hij zelfmoord door zich in zijn zwaard te storten. Veel later zal hij Odysseus, tijdens diens bezoek aan de onderwereld, nog verbitterd herinneren aan de strijd om de wapenuitrusting van Achilles. Voor zover bekend vormt het schilderijtje van Bramer de enige uitbeelding van deze episode uit de Trojaanse oorlog in de westerse schilderkunst. Eveneens de offering van Iphigeneia is het ontwerp ontleend aan Ovidius' Metamorfosen. Mogelijk hebben de schilderijen deel uitgemaakt van een grotere serie scènes uit de Metamorfosen.

De twist tussen Ajax en Odysseus

De Dubbelde Schenkkan

De Metaale Pot

Delfts zwarte (ook wel 'het wondere zwart van Delft' genoemd) conische koffiekan naar voorbeeld van (edel)metalen exemplaren, is beschilderd met een chinoiserie bestaande uit een rotspartij bij water, bloeiende struiken en vogels. De zwarte ondergrond van deze kan is geïnspireerd op het Japanse en Chinese lakwerk dat erg populair was in de zeventiende en achttiende eeuw. 
 
Blijkens een inventaris van de plateelbakkerij De Metaale Pot uit 1691 werden koffiepotten in deze periode nog niet geproduceerd, in tegenstelling tot theepotten en chocoladekannen. Overgebleven koffiepotten met een wit fond dateren uit het eerste kwart van de achttiende eeuw.

Koffiepot

Blue print III donkerblauw (III) over lichtblauw (II) over geel (I)

Michiel van Mierevelt

Portret van Ernst Casimir

Christiaen Jansz. van Bieselingen

Portret van Willem van Oranje op zijn doodsbed. Het betreft een dun, schetsmatig opgezet schilderij dat Van Bieselingen waarschijnlijk heeft gemaakt naar het opgebaarde lichaam van Oranje. Het leverde een realistisch aandoend portret op. 
Op de lijst staat het rondschrift: 'den.tienden.iuli.twelck.den.menschen.heft.verdoeten.werde.den.Prinsche.Dorange.tot.Delft.doerschoeten'. De rode letters vormen een chronodisticon (rijmend chronogram): omgezet naar Romeinse cijfers leveren zij opgeteld het jaartal 1584 op. 
Het opschrift 'Aetatis 51' duidt op de leeftijd van Oranje in 1584. 
De Staten van Holland hadden verboden een portret van de dode prins te maken.

Doodsportret van Willem van Oranje (1533-1584)

Pieter Aertsen

Mogelijk zijpaneel van een altaarstuk met de evangelisten Johannes en Marcus. Achter een tafel met een lezenaar zit Marcus wiens symbool de leeuw links beneden op de achtergrond zichtbaar is in de vorm van een balustrade poot; op de achtergrond staat Johannes met zijn symbool, de adelaar, op de arm, rustend op het evangelie.

De evangelisten Johannes en Marcus

Portret van Filips Willem

Buiten Amsterdam en Haarlem zijn nauwelijks schuttersmaaltijden geschilderd. Een uitzondering hierop is de 'Maaltijd van de Delftse schutterij', dat in 1611 door Michiel Jansz. van Mierevelt werd geschilderd. Rond de tafel met spijzen zitten zeven schuttersofficieren, met daarom heen zeven staande figuren. Schuttersmaaltijden stonden in het teken van verbroedering. Dit wordt verduidelijkt door de twee officieren die elkaar de hand schudden en door het glas met daaromheen een wingerd als symbool van vriendschap. Achter de balustrade op de achtergrond staan nog eens veertien schutters opgesteld. Opmerkelijk zijn de kindergezichten die tussen de schuttersfiguren te zien zijn. Van Mierevelt heeft zich in zijn opzet laten inspireren door schuttersmaaltijden uit Amsterdam. Samen met de 'Anatomische les' zijn dit de enige twee groepsportretten die hij heeft geschilderd. De kracht van dit schuttersstuk ligt in de nauwkeurige weergave van de gezichten waarin de individuele karaktertrekken duidelijk zichtbaar zijn. Door de beschadigingen die het schilderij bij de buskruitontploffing opliep en door overschilderingen van latere datum, heeft deze schuttersmaaltijd aan kwaliteit ingeboet. 
 
Scarely any militia banquets were produced outside Amsterdam and Haarlem. An exception to the rule is the Banquet of the Delft militia, which Michiel Jansz van Mierevelt painted in 1611. Seven militia officers are seated at the banquet table, surrounded by seven other, standing figures. The theme of such banquet pieces was fellowship. Hence the two officers who are shaking hands and the glass entwined with a vine, symbolising friendship. Fourteen more militiamen appear behind the balustrade in the background. The faces of the children between the militiamen are notable. Van Mierevelt drew inspiration for the compostion from portraits of Amsterdam militia guilds at table. Together with the Anatomy Lesson in the following gallery, these are the only two group portraits he painted. The strength of this work lies in the precise rendering of the faces with their individual features. The damage it suffered in the gunpowder explosion and the subsequent overpainting did not enhance the quality of this banquet piece.

De schuttersmaaltijd

Portret van Juliana van Stolberg, ten halve lijve, naar links gewend, in donker kostuum met witte hoofdbedekking, gevouwen handen met witte handschoenen voor de borst. Donker fond. In de rechter bovenhoek het heraldische wapen (familiewapen) 
Juliana van Stolberg (1506-1580), echtgenote van Willem 'de Rijke' van Nassau, is de moeder van Willem van Oranje, geboren Willem van Nassau.

Portret van Juliana van Stolberg (1506 - 1580)

Adriaen Thomasz. Key

Willem Key

Don Fernando Alvarez de Toledo, de hertog van Alva (1507-1582), draagt een zwart pronkharnas met om zijn nek de keten van de Ridderorde van het Gulden Vlies. Filips besluit in oktober 1566 de orde in de Nederlanden te herstellen met een legermacht onder leiding van de hertog van Alva. Alva kan pas na de winter vertrekken en bereikt de Nederlanden in augustus 1567. Margaretha heeft de situatie dan alweer onder controle, maar Alva voert zijn opdracht gewoon uit. Aan het einde van dat jaar dient Margaretha haar ontslag in als landvoogdes en volgt Alva haar op.

Portret van de hertog van Alva

Portret van Frederik Hendrik (1584-1647) uit de reeks die Michiel Jansz. van 
Mierevelt schilderde in opdracht van de stad Delft. Frederik Hendrik, in een zwart 
harnas, draagt een oranje sjerp en heeft in zijn rechterhand een commandostaf. 
Zijn rechterhand rust op het gevest van zijn degen en naast hem prijkt een 
toernooihelm. Frederik Hendrik werd in 1584 geboren in het Delftse Prinsenhof, 
kort voor de moord op zijn vader. Frederik Hendrik was stadhouder van 1625 
tot zijn dood in 1647. Van zijn broer Maurits erfde hij de titel prins van Oranje.

Portret van Frederik Hendrik

Jan Tengnagel

Allegorische voorstelling van de bloei van de Republiek onder het stadhouderschap van Maurits. 
De in Romeins gevechtstenue gestoken Maurits draagt een lauwerkrans en staat naast de Nederlandse maagd die op een troon zit. Samen houden zij een lans met de vrijheidshoed vast, een symbool dat teruggaat op de klassieke oudheid. Vrijgemaakte slaafgemaakte mensen mochten een hoed dragen als teken van hun vrijheid. Dat de vrijheidshoed op een lans rust, maakt duidelijk dat de vrijheid hoger staat dan de macht van keizers en koningen. Achter hen staan personificaties van het geloof (links) en de gerechtigheid. Op de voorgrond zit een vrouw die Maurits de symbolen van vrede (olijftak) en wijsheid (olielamp) aanreikt. Tegen haar lichaam houdt zij de `heyliche wet' met in haar hand een bel. Haar voet rust op de Nederlandse leeuw met de zeven pijlen die de gewesten voorstellen. Dit verwijst mogelijk naar de overwinning van Maurits op de Staten in het politiek-religieuze conflict tijdens het Twaalfjarige Bestand (1609-1621). De neergelegde wapens verwijzen naar dat bestand. Uiterst links en rechts zijn stroomgoden weergegeven: links van het zoete water, rechts van het zoute water. Onder de troon van de Nederlandse maagd zijn landbouwtaferelen te zien, terwijl de troon zelf is getooid met twee globes van hemel en aarde. De voorstellingen in de cartouches verwijzen naar de overwinningen onder Maurits: de meest aansprekende successen waren de slag bij Nieuwpoort (1600) en de zeeslag bij Gibraltar (1607). De hoge rieten beschutting omsluit de Hollandse tuin. Dit schilderij moest duidelijk maken dat de voorspoed van de Republiek te danken was aan Maurits.

Allegorie op de bloei van de Republiek tijdens het stadhouderschap van Maurits

Tekening van Balthasar Gerards, borstbeeld in ovaal, in de hoeken en beneden het opschrift: 'Anno 1584 : den 10 july is van desen : den Prince van Orangien tot Delft doorschoote. Geheeten Balthasar Geeraerts out 26 jaer'. 
 
Op 10 juli 1584 klonk op de trap het schot van Balthasar Geeraerts. Zoals de Staten van Holland het beschreven; 'Nae noene omtrent twee uyren is syne Excellencie van de Tafel tredende op de eerste niewe Trappe in syn Hof binnen Delf, doorschoten....'. Met één schot vuurde Balthasar Geeraerts drie kogels af, waarvan er twee het lichaam van de prins weer verlieten. Zij lieten hun sporen na in de muur. Deze zijn nog steeds te zien in de zgn. 'moordhal', al zijn ze in de loop der eeuwen door het betasten van nieuwsgierige bezoekers sterk vergroot. De vraag waarom de kogelgaten zo laag in de muur zitten, hield en houdt nog steeds veel bezoekers bezig. Het vermoeden is, dat de oorspronkelijke gangvloer lager was gesitueerd, maar hier is bij de restauratie niets van gebleken. Evenmin weten wij precies welke vluchtroute Balthasar Geeraerts heeft genomen. Op de bekende prentjes van de moord op Oranje zien we de moordenaar vaak vluchten over de stenen trap in de moordhal en via de deur naar de tweede binnenplaats de wijk nemen. Zo hoopte hij de stadswallen te bereiken en in de gracht te kunnen springen en ontsnappen. Geeraerts werd echter bij de stallen (dichtbij de stadswallen) gegrepen.

Portret van Balthasar Gerards

Pieter de Jode II

Anthony van Dyck

Portret van Emilia Antwerpiana van Nassau (1635-1688)

Portret van Emilia Antwerpiana van Nassau (1635-1688)

Hendrik van Steenwijck II

In dit romaanse kerkinterieur zijn beeldenstormers bezig heiligenbeelden te verwijderen en kapot te slaan. Zij lijken aanwijzingen te krijgen van de zittende man linksvoor. Dit komt overeen met het beeld dat historici tegenwoordig hebben van de Beeldenstorm van 1566, een relatief ordelijke zuivering van kerkgebouwen voor de protestantse eredienst. Dit geldt in ieder geval voor de noordelijke Nederlanden. De afbeelding kan ook verwijzen naar het zuiveren van de katholieke kerken nadat in 1572 opstandelingen grote delen van Holland en Zeeland hebben bezet. Er vond toen een zogenaamde desacralisatie (ontheiliging) van de kerken plaats. Niets mocht de mensen afleiden van Gods woord.

Kerkinterieur met beeldenstormers

Ivoren memorienoot, in leren doos, bestaande uit twee scharnierende helften met daarin voorstellingen die tezamen de moord op Willem van Oranje uitbeelden

Memorienoot met voorstelling van de moord op Willem van Oranje

Cornelis Jacobsz. Delff

Het schilderij toont het verhaal van de Bijbelse figuur Jacob die in een droom een ladder zag die tot aan de hemel reikte. Op de voorgrond van het schilderij ligt de slapende Jacob in een bosrijk landschap, daarachter is zijn visioen van een wolkenladder vol engelen weergegeven. Het werk is geschilderd door Cornelis Jacobsz. Delff (1571-1643), telg uit de beroemde Delftse schildersfamilie waarvan Museum Prinsenhof Delft al verschillende werken in de collectie heeft. Zo zijn vier van de vijf Delftse schuttersstukken door verschillende leden van de familie Delff geschilderd. Alleen van Cornelis ontbrak nog een representatief werk. 
Nadat hij bij zijn vader Jacob Willemsz. Delff I in de leer was geweest, vertrok Cornelis rond 1590 naar Haarlem waar hij onder invloed kwam van het Hollands maniërisme van Cornelis Cornelisz. van Haarlem. Terug in Delft legde Delff zich vooral toe op het schilderen van keukenstillevens. De droom van Jacob vormt hierop een uitzondering. Het schilderij maakte deel uit van een ensemble van vier werken gewijd aan Jacob, die in 1653 in bezit waren van de Delftse burgemeester Joost Jacobsz. van Adrichem.

De droom van Jacob

Lies Cosijn

Adriek Westenenk

Experimentele Afdeling van De Porceleyne Fles

De paus is dood

Gerard Houckgeest

De Oude Kerk met zicht op het orgel

Kalebasvormige vaas met opgelegde, opengewerkte sierbanden en medaillons met Bijbelse voorstellingen: Lot en zijn dochters; Tobias en de Engel; Rebecca bij de bron; de Annunciatie; de Visitatie; de Aanbidding van de herders; de Vlucht naar Egypte; en Noli me tangere. De voorstellingen zijn naar ontwerpen van de Delftse kunstschilder, Leonaert Bramer.

Kalebasvaas met Bijbelse voorstellingen

Portret van Andries van der Goes (1619-1669)

Cornelis Troost

Familieportret van Johanna Suzanna Teding van Berkhout-Ghijs (1688-1717) en haar drie zonen, Pieter (1711-1744), Jan (1713-1766) en Coenraad (1714-1770). 
 
Johanna Susanna Ghijs is postuum afgebeeld als Flora achter een balustrade met haar drie zoontjes: Pieter (1711-1744), Jan (1713-1766) en Coenraad (1714-1770); dochter Susanna Maria (1717-1779) niet afgebeeld; het geheel in een landschap, met linksboven grote draperie, op de voorgrond een etend aapje. 
Johanna Susanna Ghijs was in 1717 overleden na de geboorte van haar vierde zoontje, dat in 1720 stierf. Troost maakte haar portret naar een schilderij van Hieronymus van der My, dat hij in opzet vrij nauwkeurig overnam. Hij voegde er wel zijn zwierige schilderwijze aan toe en gaf haar in plaats van de pruik, met stijve naar achteren lopende rijen krullen, een bloemenmutsje. 
Volgens Mario Praz, in zijn boek "Conversation Pieces" (London 1971), heeft Troost in het schilderij willen aanduiden dat de moeder was overleden door haar als het ware uit een graftombe te laten rijzen. De beide cypressen op de achtergrond zouden dan een funeraire betekenis hebben. Het stenen postament was echter een zeer gebruikelijk compositie-element en het landschap en de bloemen zijn geheel in traditie van Caspar Netscher. Wel typerend voor Troost is het virtuoze kleurgebruik, de directheid waarmee hij zijn geportretteerden heeft 'gevangen' en de ongedwongen pose, die vooral opvalt bij de blokfluit spelende jongen rechts. 
 
Jan Teding van Berkhout (1713-1766) bezat later een collectie schilderijen en tekeningen die in 1767 geveild werd. De familieportretten bleven buiten de veiling.

Familieportret van Johanna Susanna Teding van Berkhout-Ghijs als Flora en haar drie zonen


Dirck van Delen

Het thema "De ellendige staet" is anti-Spaanse propaganda. Daarom zijn er veel exemplaren van verspreid. Veel families die toen anti-Spaans of pro-Oranje waren, met name in het huidige België hebben zo'n prent of schilderij in bezit. Het is onduidelijk waarom deze schilderijen juist tijdens en na het 12-jarig bestand werden gemaakt. Misschien om het gemeenschappelijke van de verdergaande strijd te benadrukken en om ervoor te waarschuwen dat een situatie als onder Alva, met de godsdienstvervolging, niet mocht terugkomen. Al vanaf 1569 een jaar nadat de Spaans koning Filips II Alva tot landvoogd benoemd had, werden dergelijke voorstellingen gemaakt. Aanvankelijk hadden alleen prenten het bewind van Alva als onderwerp, maar vanaf de 17de eeuw werd dit thema ook op schilderijen uitgebeeld. De harde maatregelen die Alva nam om het katholieke geloof te herstellen en de orde en rust in de Nederlanden te bewaren, stuitten op fel verzet. In veel pamfletten en boeken klinkt, net als op dit schilderij, de verontwaardiging door die Alva's beleid opriep. 
 
Rechtsvooraan onder een rood en goud baldakijn bevindt zich Alva met naast hem een kardinaal (Granvelle) en een bisschop. Hij heeft een charter verscheurd, waarvan hij een stuk met de linkervoet treedt en een andere stuk aan een groep maagden toont (personificaties van de Nederlandse Provinciën), die hem geknield smeekbede doen; linksachter mannelijke figuren; links in een nis in de architectuur een groot standbeeld van Alva in veldheerskostuum (uit oudheid) en aan zijn voeten de onthoofde lijken van Egmond en Horne en op de achtergrond de executie van Egmond en Horne. 
 
Soortgelijke voorstelling bevindt zich in het Catharijneconvent in Utrecht. Zie R. Zijp, Geloof en satire anno 1600 (Utrecht 1981) pp 52-55.

Allegorie van het schrikbewind van Alva

Bram Bogart

Luchtweg

De geometrische vorm en de primaire kleuren treden nadrukkelijk op de voorgrond. Door een grote hoeveelheid pigment met olie en vulmiddel te mengen ontstaat een massa kleurige materie die in een dikke laag is aangebracht op het doek, zonder dat de indruk van een verfstreek hierbij verloren gaat. Materie is kleur en kleur is materie.

Deyellowblue

Jacob Vosmaer

Vosmaer bezat volgens zijn inventaris drie dozen met 'capellen (vlinders) en de andere vliegende beesgens' en boeken met getekende tulpen. Deze hebben als voorbeeld voor zijn schilderijen gediend. Daarnaast bezat hij ook een collectie dierlijke preparaten, die we in zijn werk niet tegenkomen en dus vermoedelijk eerder als verzamelobjecten gediend zullen hebben.

Bloemen in een glazen vaas in een nis

Adrianus Kocx

De bloemhouder bestaat uit een voetstuk, een vaasgedeelte en een uit twee segmenten samengestelde deksel met tuiten. Ineen gedraaide slangen zijn als handvat gemodelleerd en spreiden zich uit over het oppervlak van het vaasgedeelte. 
 
Wat betreft de vorm gaat het om een westers model dat zoals de knerrenrand op het voetstuk aantoont, deels is geinspireerd op (edel)metalen voorbeelden. Het hoofdzakelijk in westerse stijl weergegeven, florale decor wordt afgesloten door in oosterse stijl uitgevoerde randen op het voetstuk en de in spaartechniek opgevulde lambrequins op het vaasgedeelte met de deksel. Het fraaie bloemwerk met rondvliegende insecten is evenals op de voetrand naturalistisch uitgewerkt.

Bloemhouder

Willem van den Hoed

609 (Centre Hotel, Delft)

Adriaen Claesz. de Grebber

Twee zoutvaten met figuren met hoofdtooi

Trompe l'oeil lijst met putti

De Porceleyne Schotel

Johannes van Duijn

Paar terrines in de vorm van een mand met snoeken

Jan Henderikse

Round

Pieter Michielsz. van Mierevelt

Michiel van Mierevelt maakte in 1617 het ontwerp voor deze oudste Delftse anatomische les. De uitvoering van het schilderij berustte bij zijn zoon Pieter. Op het schilderij zijn de medici gegroepeerd rond de stadsanatoom Willem van der Meer. De aanwezige artsen schenken geen aandacht aan de sectie die de stadsanatoom verricht, hun gezichten zijn naar de toeschouwer gekeerd. De enige man die wel naar de dokter kijkt, is de schilder Pieter van Mierevelt. Het lijk ligt in het Theatrum Anatomicum van de Oude Kerk. Op het schilderij is dokter van der Meer begonnen met de sectie op de organen in de buikholte omdat deze het snelst bederven. 
 
Vanuit de banken rondom de sectietafel hebben de medici een goed overzicht op de verrichtingen van de arts. Op de achterste galerij staan enkele skeletten die dienst deden als lesmateriaal. Opvallend aan het schilderij is de aanwezigheid van twee boeken. Linksboven houdt een man een opengeslagen boek van de 16de-eeuwse medicus Vesalius vast. De afbeelding is die van de "spierman". Op de voorgrond houdt een chirurgijn een gesloten boek vast van de geleerde Galenus, die in de tweede eeuw na Christus was gestorven. In de 17de eeuw werd het standaardboek over het menselijk lichaam van Galenus, vervangen door de moderne ideeën van Vesalius. Het geopende boek luidt de nieuwe tijd in, terwijl het gesloten boek van Galenius een periode afsluit. De Delftse medici hebben op deze manier duidelijk willen maken dat zij niet achterbleven bij de nieuwste ontwikkelingen. 
 
'In welcke schilderije, zijn deze navolgende persoonen, nae 't leven afgemaelt 
In 't midden 
 Dr. Willem van der Meer 
 anatomicus. volgt van onder 
aen sijn rechter handt, opwaerts te stellen, 
 dr. Jacobus Valenzis 
 dr. Clemens Overschie 
 dr. Gijsbert van den Hove, met 'et 
 belken in zijn hant. volgt 
 dr. ...... van der Wel 
aen zijn linkerhant, van onder opwaerts 
 dr. Vinsent Swijs, met 'et laurier-blat 
 in zijn hant 
Pieter Mierevelt die 't stuk geschildert heeft. volgt 
 Mr. Corn(elis) Haverhoek 
 Mr. Jacob Schilperoort, met 'et 
 ruijkballetje 
 Mr. Willem Tol, met sijn groten baert 
aen de linkerhant, boven aen, 
 burgem(eeste)r Schilperoort, met den aeker 
 op sijn borst, deken van 't 
 gilde. volgt 
 Mr. Dirck van der Wel 
 Mr. Pieter van der Burgh 
 Mr. David Dijkman, op Delftshaven. 
tusschen beyde de scelata 
 Mr. Assuerus Moerkerken 
 Mr. Jacob Poelenburgh 
 de drie in 't verschiet; discipulen 
 vanden schilder.'

Anatomische les van Willem van der Meer

Een paneel, volgeplakt met kunststof voorwerpen als lepeltjes, flesjes, tubes, de romp van een pop, etcetera. de voorwerpen zien er gebruikt uit.

Assemblage met rommel-afval

De bloemenhouder bestaat uit een voetstuk, een vaasgedeelte en een uit twee segmenten samengestelde deksel met tuiten. Ineen gedraaide slangen zijn als handvat gemodelleerd en spreiden zich uit over het oppervlak van het vaasgedeelte. 
 
Wat betreft de vorm gaat het om een westers model dat zoals de knerrenrand op het voetstuk aantoont, deels is geinspireerd op (edel)metalen voorbeelden. Het hoofdzakelijk in westerse stijl weergegeven, florale decor wordt afgesloten door in oosterse stijl uitgevoerde randen op het voetstuk en de in spaartechniek opgevulde lambrequins op het vaasgedeelte met de deksel. Het fraaie bloemwerk met rondvliegende insecten is evenals op de voetrand naturalistisch uitgewerkt.

Maarten van Heemskerck

Christus ligt op de lijkwade, omringd door Nicodemus (rechtsboven met zalfpot als attribuut), Maria Magdalena (met zalfflesje) Zij zalfde ooit de voeten van Jezus en wijst op de wond op zijn voet. Maria (hoofddoek) Maria is een rustpunt in de bewegelijke compositie, zij is eenvoudig gekleed en oud geworden, zij wordt ondersteund door Johannes. Haar mantel was ooit blauw, maar de verf is nu tot grijs verkleurd. Dat komt omdat Van Heemskerck een nieuw soort blauwe verf heeft gebruikt, smalt, dat op den duur grijs werd. Smalt werd gemaakt van kobaltglas en was goedkoper dan de gebruikelijke lapis lazuli. Dat het minder van kwaliteit was en verkleurde, wist men in het midden van de 16de eeuw nog niet. 
Apostel Johannes met uitdrukking van diepe smart op het gezicht, 
Jozef van Arimatea (bij het hoofd van Christus) Jozef heeft zijn eigen graf aan Jezus ter beschikking gesteld, hij toont de beschouwer het smartelijk vertrokken hoofd van de dode Christus. 
Op achtergrond Golgotha en drie kruizen (Calvarieberg); felle kleuren oranje tegen roserood groen. 
 
op de lijst: "Corpus perunctum aromate puro sepulchro conditur: odora tantum pectora et munda Christus diligit" - "Het gebalsemde lichaam wordt in het nieuwe graf geborgen; alleen zuivere harten heeft Christus lief" 
 
Het jaar waarin het schilderij werd gemaakt, 1566 was het jaar van de beeldenstorm. Daardoor werden de schilderijen uit de kerken gehaald. Voor schilders van religieuze schilderijen waren er geen opdrachten meer. Het is niet bekend voor welke kerk of welk klooster dit schilderij is gemaakt. 
Het verhaal van de bewening is door veel schilders uitgebeeld. Bij dit schilderij gaat het om het tonen van de dode Christus en zijn wonden. De Christus die zijn leven heeft gegeven om de mens te verlossen van zijn zonden.

De bewening van Christus

Lambertus Woutersz. van Eenhoorn

Margaretha Teckman

De Delftse plateelschilder van deze schotel heeft zich laten inspireren door de afbeeldingen op Chinees porselein dat vanaf het begin van de 17de eeuw door de VOC naar Nederland werd verscheept. Op de centrale afbeelding zijn dertien figuren geschilderd, waarvan er acht behoren tot ‘de onsterfelijken’ die voorkomen in het Taoïsme, een oude Chinese religie. Ondanks de onwetendheid van de Delftse plateelschilder over de achtergrond van dit decor, laat hij zich er wel door inspireren en past het decor aan naar de smaak en ideeën van de Nederlanders. Zo is er bijvoorbeeld een pijprokende monnik afgebeeld, een beeld dat niet in de Chinese kunst voorkomt. De plateelschilder voegt hiermee het nieuwe populaire westerse gebruik van tabak roken toe aan het decor van deze schotel.

Schotel

Heinrich Giebel

Antonio Moro

Dit portret toont Willem van Oranje in 1555 op 22-jarige leeftijd, het jaar waarin Karel V het gezag over de Bourgondische erfenis overdraagt aan zijn zoon Filips. Oranje staat dan aan het begin van een veelbelovende carrière aan het Bourgondische hof. Na de erfenis van het Franse prinsdom Orange in 1544, behoort Oranje tot de hoogste adel in de Nederlanden. Deze hoge positie blijkt wanneer Filips hem in november 1555 benoemt tot lid van de Raad van State en verkiest tot Ridder in de orde van het Gulden Vlies. In 1559 benoemt Filips hem tot stadhouder van Holland en West-Friesland, Zeeland en Utrecht. Het schilderij toont Oranje als veldheer in een pronkharnas met zijn linkerhand op een toernooihelm. In zijn rechterhand houdt hij een commandostaf.

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

Nicolaes Adriaensz. de Grebber

Jan Jorisz. van den Burgh

Nautilusbeker met zingende faunen

Kruik met verschillende Chinese figuren in een landschap

De plaag van de eerstgeborenen

From 18 October 2024 until 5 January 2025, the Museum Prinsenhof Delft is pulling out all the stops with its exhibition The ArtParade. Surprising – Colourful – Contemporary. Never before have we exhibited such a comprehensive selection of works of art by established and emerging artists with a special connection to Delft. In the festively designed exhibition, 38 large installations, objects, paintings and drawings give a glimpse of the new visual power the city generates. The ArtParade scatters the works like confetti over the museum’s galleries and outside them, with surprise following surprise. This final exhibition, preceding the museum’s temporary closing for a major refurbishment, is a wonderful prelude to the ‘new’ museum, where there will be more room for art from the 20th and 21st centuries.

The ArtParade

Reinoud Kuipers

Delft

Around 1650, the Delft art world was thriving. Delft masters inspired each other and made works of art loved worldwide, to the present day. These 17th-century masterpieces are on display at the Museum Prinsenhof Delft: paintings, and objects of silver and earthenware. Through the centuries, the city has continued to be a breeding ground of artistic talent. At the Prinsenhof, you will experience this in its most authentic context. For without Delft, no Delft masters!

Delft Masters

The Museum Prinsenhof Delft holds a brilliant collection of Delft earthenware from the 17th to the 21st century. You will find unique masterpieces there, of course, such as a pair of flower holders and a set of pike tureens, but important archaeological finds as well. The Prinsenhof shows the development of the world-famous Delftware in the city where it was made. For the traces of the Delft earthenware industry can only be found here, in Delft.

Objectgegevens

Heb je een opmerking?

Duik in onze collectie

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

Bekijk

Over ons

Bezoekadres

Openingstijden

Blijf op de hoogte

Objectgegevens

Heb je een opmerking?

Duik in onze collectie

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

R70-54

De bewening van Christus

Gezicht in de Nieuwe Kerk te Delft met de memorietafel van Adriaen Teding van Berkhout

Nautilusbeker met zingende faunen

Portret van Willem van Oranje op 22-jarige leeftijd

Bekijk

Over ons

Bezoekadres

Openingstijden

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

Blijf op de hoogte