Een rommelige tafel, een kat en een vegende vrouw. Is dit schilderij een willekeurig inkijkje in een 17de-eeuws huishouden? Zeker niet. Tijdgenoten van de schilder Cornelis de Man begrijpen direct dat elk detail een betekenis heeft.  

Pikante details en een dienstmeid

Prinsenhof delft homepage

Herman Veldhuis

'Gewijde muziek'

Kijk met andere ogen naar de stad en ontdek verborgen verhalen die lange tijd ongehoord bleven. Deze bijzondere wandeling nodigt je uit om stil te staan bij plekken in Delft die verbonden zijn met het koloniale slavernijverleden. In gesprek met een gids én elkaar reflecteren we op ons gedeelde verleden – en hoe dit nog steeds doorwerkt in het heden.


Interactieve stadswandeling: Sporen van Slavernij

Maarten van Heemskerck

In 1566 geeft Cornelis Musius – rector van het Sint Agathaklooster (later bekend als het Prinsenhof), humanist en dichter – opdracht aan Maarten van Heemskerck voor het schilderen van een altaarstuk met daarop de bewening van Christus. Het resultaat is een artistiek meesterwerk. 
Op dramatische wijze wordt het sterven van Christus weergegeven: Christus op de lijkwade in het midden, omringd door Maria, die wordt ondersteund door Apostel Johannes met een uitdrukking van diepe smart op zijn gezicht, Nicodemus (rechtsboven met zalfpot als attribuut), Maria Magdalena (met zalfflesje) die de voeten van Jezus net heeft gezalft, wijst naar de wond op zijn voet. Jozef van Arimatea (bij het hoofd van Christus) heeft zijn eigen graf aan Jezus ter beschikking gesteld. Hij toont de beschouwer het smartelijk vertrokken hoofd van de dode Christus. Op de achtergrond zien we Golgotha en drie kruizen (Calvarieberg). 
Prominent links vooraan zit een vrouw in rijkversierd kostuum. Ze kijkt ons recht aan, wijst met haar ene hand naar Christus en heeft in de ander zijn hand. Zij wordt geïdentificeerd als de heilige Agatha: ‘ze spoort de kloosterzusters aan tot contemplatie en gebed’ schrijft kunsthistoricus Ilja M. Veldman in haar publicatie (2024) over Maarten van Heemskerck. Die identificatie bevestigt de aanname dat het schilderij speciaal gemaakt is voor de kapel van het Agathaklooster. 
1566 was het jaar van de beeldenstorm. We weten niet precies wanneer, maar ergens kort daarna is het schilderij overgeplaatst naar het stadhuis. Veel katholieke kunst is in die roerige periode beschadigd of verloren gegaan. Daarmee is het een van de weinige schilderijen uit de collectie van het museum waarmee we de katholieke geschiedenis van Delft en de bijzondere nalatenschap van Cornelis Musius kunnen illustreren.

De bewening van Christus

In februari 2024 heeft de gemeenteraad van Delft het definitieve akkoord gegeven op de verbouwings- en vernieuwingsplannen van ons museum. De deuren zijn op 5 januari 2025 gesloten. We zijn nu echt gestart met de verbouwing. Graag lichten we de grote veranderingen die het historische monument binnen én buiten zal ondergaan toe.

Bouwen aan een nieuw Museum Prinsenhof Delft

Verbouwing & vernieuwing

Anoniem

Portret van Juliana van Stolberg, ten halve lijve, naar links gewend, in donker kostuum met witte hoofdbedekking, gevouwen handen met witte handschoenen voor de borst. Donker fond. In de rechter bovenhoek het heraldische wapen (familiewapen) 
Juliana van Stolberg (1506-1580), echtgenote van Willem 'de Rijke' van Nassau, is de moeder van Willem van Oranje, geboren Willem van Nassau.

Portret van Juliana van Stolberg (1506 - 1580)

Dirk van de Goorberg

De bodebus was een onderscheidingsteken dat werd gedragen door boden die in dienst waren van bestuurslichamen zoals de Kamers der Staten Generaal, de Provinciale Staten, gemeentebesturen, Hoogheemraadschappen, Waterschappen en polders. 
In de middeleeuwen werden geschreven en verzegelde berichten door bodes overgebracht. De berichten werden in een bus aan een gordel gedragen. Soms droeg zo'n bode een staf wanneer hij op reis was. De bode kon gratis gebruik maken van het toenmalige vervoer zoals de trekschuit, veerpont of diligence. 
Vanaf de 15de eeuw werd aan de bodebus een schildje toegevoegd met het wapen van de instantie die werd vertegenwoordigd door de bode.

Bodebus van Delft

Gerard Houckgeest

De Oude Kerk met zicht op het orgel

Christiaen Jansz. van Bieselingen

Portret van Willem van Oranje op zijn doodsbed. Het betreft een dun, schetsmatig opgezet schilderij dat Van Bieselingen waarschijnlijk heeft gemaakt naar het opgebaarde lichaam van Oranje. Het leverde een realistisch aandoend portret op. 
Op de lijst staat het rondschrift: 'den.tienden.iuli.twelck.den.menschen.heft.verdoeten.werde.den.Prinsche.Dorange.tot.Delft.doerschoeten'. De rode letters vormen een chronodisticon (rijmend chronogram): omgezet naar Romeinse cijfers leveren zij opgeteld het jaartal 1584 op. 
Het opschrift 'Aetatis 51' duidt op de leeftijd van Oranje in 1584. 
De Staten van Holland hadden verboden een portret van de dode prins te maken.

Doodsportret van Willem van Oranje (1533-1584)

Egbert Lievensz. van der Poel

Feest op het Oude Delft voor het gebouw dat tot 1645 diende als herberg en sedertdien zetel van het Hoogheemraadschap van Delfland is. Verlichting met 5 pektonnen en de aankomst van een reiskoets, in de lucht vuurwerk. Het feest kan verband houden met het sluiten van de Vrede van Munster, maar ook met het in gebruik nemen van het gebouw door het Hoogheemraadschap.

Feest op het Oude Delft voor het Hoogheemraadschap van Delfland

Hendrik van Steenwijck II

In dit romaanse kerkinterieur zijn beeldenstormers bezig heiligenbeelden te verwijderen en kapot te slaan. Zij lijken aanwijzingen te krijgen van de zittende man linksvoor. Dit komt overeen met het beeld dat historici tegenwoordig hebben van de Beeldenstorm van 1566, een relatief ordelijke zuivering van kerkgebouwen voor de protestantse eredienst. Dit geldt in ieder geval voor de noordelijke Nederlanden. De afbeelding kan ook verwijzen naar het zuiveren van de katholieke kerken nadat in 1572 opstandelingen grote delen van Holland en Zeeland hebben bezet. Er vond toen een zogenaamde desacralisatie (ontheiliging) van de kerken plaats. Niets mocht de mensen afleiden van Gods woord.

Kerkinterieur met beeldenstormers

Michiel van Mierevelt

Portret van Ernst Casimir

Portret van Filips Willem

Portret van Frederik Hendrik (1584-1647) uit de reeks die Michiel Jansz. van 
Mierevelt schilderde in opdracht van de stad Delft. Frederik Hendrik, in een zwart 
harnas, draagt een oranje sjerp en heeft in zijn rechterhand een commandostaf. 
Zijn rechterhand rust op het gevest van zijn degen en naast hem prijkt een 
toernooihelm. Frederik Hendrik werd in 1584 geboren in het Delftse Prinsenhof, 
kort voor de moord op zijn vader. Frederik Hendrik was stadhouder van 1625 
tot zijn dood in 1647. Van zijn broer Maurits erfde hij de titel prins van Oranje.

Portret van Frederik Hendrik

Jan Tengnagel

Allegorische voorstelling van de bloei van de Republiek onder het stadhouderschap van Maurits. 
De in Romeins gevechtstenue gestoken Maurits draagt een lauwerkrans en staat naast de Nederlandse maagd die op een troon zit. Samen houden zij een lans met de vrijheidshoed vast, een symbool dat teruggaat op de klassieke oudheid. Vrijgemaakte slaafgemaakte mensen mochten een hoed dragen als teken van hun vrijheid. Dat de vrijheidshoed op een lans rust, maakt duidelijk dat de vrijheid hoger staat dan de macht van keizers en koningen. Achter hen staan personificaties van het geloof (links) en de gerechtigheid. Op de voorgrond zit een vrouw die Maurits de symbolen van vrede (olijftak) en wijsheid (olielamp) aanreikt. Tegen haar lichaam houdt zij de `heyliche wet' met in haar hand een bel. Haar voet rust op de Nederlandse leeuw met de zeven pijlen die de gewesten voorstellen. Dit verwijst mogelijk naar de overwinning van Maurits op de Staten in het politiek-religieuze conflict tijdens het Twaalfjarige Bestand (1609-1621). De neergelegde wapens verwijzen naar dat bestand. Uiterst links en rechts zijn stroomgoden weergegeven: links van het zoete water, rechts van het zoute water. Onder de troon van de Nederlandse maagd zijn landbouwtaferelen te zien, terwijl de troon zelf is getooid met twee globes van hemel en aarde. De voorstellingen in de cartouches verwijzen naar de overwinningen onder Maurits: de meest aansprekende successen waren de slag bij Nieuwpoort (1600) en de zeeslag bij Gibraltar (1607). De hoge rieten beschutting omsluit de Hollandse tuin. Dit schilderij moest duidelijk maken dat de voorspoed van de Republiek te danken was aan Maurits.

Allegorie op de bloei van de Republiek tijdens het stadhouderschap van Maurits

Cornelis de Man

In 1681 kreeg de schilder Cornelis de Man opdracht van het Delftse chirurgijnsgilde om 's de genees- en heelmeesters deze stad ... en den vermaarden philosooph en natuurkundige Antony van Leeuwenhoek' te portretteren. 
Hij schilderde de anatomische les van dokter Cornelis 's-Gravesande in het Theatrum Anatonicum aan de Verwersdijk. De compositie van het schilderij is gebaseerd op de anatomische les van Michiel van Mierevelt. Ook hier ligt het lijk in de lengterichting van het schilderij en zijn de medici er omheen gegroepeerd. 
 
Centraal staat Cornelis 's-Gravensande die sectie verricht op een man doe dodelijk verwond was aan de borst. De borstkas van de man is geopend en de dokter wijst met een aanwijsstokje naar de plaats van het hart, terwijl hij met zijn linkerhand de plek van zijn eigen hart toont. Op de voorgrond ligt bij de linkerarm van het lijk een prepareermesje. De man rechts van de dokter heeft in zijn hand een spons om het bloed uit de borstholte weg te zuigen. De beroemde geleerde Antoni van Leeuwenhoek staat rechts naast de anatoom. Van Leeuwenhoek had grote interesse in de ontleedkunst en ontving onderricht van Cornelis 's-Gravesande. Ook hij heeft sectie verricht op dit lijk. Op 12 oktober 1680 berichtte hij aan The Royal Society in Londen over zijn onderzoek naar de hartspier van deze man. Geheel rechtsonder staat Henricus d'Acquet afgebeeld. 
De figuur rechtsboven houdt een "ruyckbolletje" in de hand om de onvermijdelijke stank te kunnen verdragen.

Anatomische les van Cornelis ’s-Gravesande

Cornelis Jacobsz. Delff

Het schilderij toont het verhaal van de Bijbelse figuur Jacob die in een droom een ladder zag die tot aan de hemel reikte. Op de voorgrond van het schilderij ligt de slapende Jacob in een bosrijk landschap, daarachter is zijn visioen van een wolkenladder vol engelen weergegeven. Het werk is geschilderd door Cornelis Jacobsz. Delff (1571-1643), telg uit de beroemde Delftse schildersfamilie waarvan Museum Prinsenhof Delft al verschillende werken in de collectie heeft. Zo zijn vier van de vijf Delftse schuttersstukken door verschillende leden van de familie Delff geschilderd. Alleen van Cornelis ontbrak nog een representatief werk. 
Nadat hij bij zijn vader Jacob Willemsz. Delff I in de leer was geweest, vertrok Cornelis rond 1590 naar Haarlem waar hij onder invloed kwam van het Hollands maniërisme van Cornelis Cornelisz. van Haarlem. Terug in Delft legde Delff zich vooral toe op het schilderen van keukenstillevens. De droom van Jacob vormt hierop een uitzondering. Het schilderij maakte deel uit van een ensemble van vier werken gewijd aan Jacob, die in 1653 in bezit waren van de Delftse burgemeester Joost Jacobsz. van Adrichem.

De droom van Jacob

Jacob Willemsz. Delff (II)

Dit schutterstuk toont de 'particuliere krijgsraad', d.w.z. vijf (van de zes) officieren van het Witte Vendel ten voeten uit. 
 
In het midden staat de kapitein Carel Leenertsz. de Vooght herkenbaar aan de lange commandostok; links van hem staat zijn luitenant Maerten Engelbertsz. Graswinckel gewapend met een korte piek en rechts, in weelderige kleding, de vaandrig Pieter Harmensz. van Ruyven met in zijn rechterhand het vaandel. 
Tussen de drie hoofdofficieren zijn twee sergeanten, links Samuel Claesz. Berckel en rechts Willem Claesz. van Assendelft, weergegeven. Hun lagere positie wordt benadrukt doordat zij enigszins op de achtergrond staan en geen degens dragen. 
Rechts is de tamboer van het vendel zichtbaar. Op zijn trommel staat het jaartal 1648. In dat jaar was Carel de Vooght vijftien jaar kapitein. Dit schuttersstuk is waarschijnlijk ter gelegenheid hiervan geschilderd. De figuren zijn in een halve cirkel gegroepeerd, waarvan het middelpunt wordt aangegeven door de commandostok van de kapitein en de stokwapens van zijn officieren. Door verschillende houdingen heeft de schilder geprobeerd de sterke verticale lijnvoering te doorbreken. Het schilderij is in vergelijking met andere schutterstukken uit deze periode tamelijk statisch. 
 
This canvas portrays the five officers of the White Regiment. In the centre stands the captain, Carel Leenertsz. de Vooght, recognisable by the long commander's baton: to the left stands his lieutenant, armed with a short pike and to the right, elegantly dressed, the ensign with the standard in his right hand. Two sergeants appear between the three field officers. Their inferior rank is underscored by their situation in the background. The regiment's drummer is seen on the right, with the date 1648 on his drum. That was Carel de Vooght's fifteenth year as captain, which this portrait was probably intended to commemorate. The figures are grouped in a semicircle, with the captain's baton and his officers' weapons in the centre. The painter sought to counterbalance the verticality of the design by varying the poses of the figures. Compared to other portraits of its kind, however, this one is rather static.

De officieren van het Witte Vendel

Peter Paul Rubens

Het doek verbeeldt een afschuwelijk tafereel. Te zien is koning Salomon, die moet beslissen van wie het kind is dat schreeuwend op z'n kop aan een been door een soldaat wordt vastgehouden, terwijl deze een zwaard in de aanslag houdt. Een andere baby ligt al dood op de grond. Twee moeders claimen het kind dat wordt vastgehouden. De echte moeder probeert nu met alle macht Salomon er van te weerhouden het jongetje te doorklieven. Alleen de echte moeder zal het niet zover laten komen om haar zoon te offeren. Daarmee is voor Salomon duidelijk wie de echte moeder is. 
 
tekst op de lijst: ex dono nobilissimi et generossimi domini henricici a bleyswyck ewaldi fily delphensium civitatis saepius consulis et reipublicae senatoris. ao 1703

De rechtspraak van Salomon

Buiten Amsterdam en Haarlem zijn nauwelijks schuttersmaaltijden geschilderd. Een uitzondering hierop is de 'Maaltijd van de Delftse schutterij', dat in 1611 door Michiel Jansz. van Mierevelt werd geschilderd. Rond de tafel met spijzen zitten zeven schuttersofficieren, met daarom heen zeven staande figuren. Schuttersmaaltijden stonden in het teken van verbroedering. Dit wordt verduidelijkt door de twee officieren die elkaar de hand schudden en door het glas met daaromheen een wingerd als symbool van vriendschap. Achter de balustrade op de achtergrond staan nog eens veertien schutters opgesteld. Opmerkelijk zijn de kindergezichten die tussen de schuttersfiguren te zien zijn. Van Mierevelt heeft zich in zijn opzet laten inspireren door schuttersmaaltijden uit Amsterdam. Samen met de 'Anatomische les' zijn dit de enige twee groepsportretten die hij heeft geschilderd. De kracht van dit schuttersstuk ligt in de nauwkeurige weergave van de gezichten waarin de individuele karaktertrekken duidelijk zichtbaar zijn. Door de beschadigingen die het schilderij bij de buskruitontploffing opliep en door overschilderingen van latere datum, heeft deze schuttersmaaltijd aan kwaliteit ingeboet. 
 
Scarely any militia banquets were produced outside Amsterdam and Haarlem. An exception to the rule is the Banquet of the Delft militia, which Michiel Jansz van Mierevelt painted in 1611. Seven militia officers are seated at the banquet table, surrounded by seven other, standing figures. The theme of such banquet pieces was fellowship. Hence the two officers who are shaking hands and the glass entwined with a vine, symbolising friendship. Fourteen more militiamen appear behind the balustrade in the background. The faces of the children between the militiamen are notable. Van Mierevelt drew inspiration for the compostion from portraits of Amsterdam militia guilds at table. Together with the Anatomy Lesson in the following gallery, these are the only two group portraits he painted. The strength of this work lies in the precise rendering of the faces with their individual features. The damage it suffered in the gunpowder explosion and the subsequent overpainting did not enhance the quality of this banquet piece.

De schuttersmaaltijd

Hendrick van Vliet

Michiel van der Dussen (1600-1681) en Wilhelmina van Setten (1605-1683), beiden katholiek en uit invloedrijke en welgestelde Delftse families afkomstig, trouwden in 1625. Ter gelegenheid van hun 15-jarig huwelijk lieten ze zich met hun twee zonen en drie dochters schilderen. 
 
Zowel de kleding als het interieur weerspiegelen de welstand van het gezin; schilderijen aan de wand en een groep beelden op het kastje wekken de indruk dat de Van der Dussens verzamelaars waren. Toch is dat niet het geval: de beelden zijn een bronzen gekruisigde Christus, geplaatst tussen links een Madonna met kind en rechts Johannes de Evangelist, uitgevoerd in ivoor of misschien in keramiek en vormen zo een aanduiding voor het geloof van de familie. Een aantal schilderijen werd, zoals we uit boedelbeschrijvingen weten, bij elke welgestelde familie in de Republiek aangetroffen als deel van de decoratie van het huis. 
Achter het echtpaar is een tafel te zien waarachter een vrij hoge, maar smalle rijk bewerkte schouw verrijst. De tafel moet er dicht tegen aan staan, want de diepte van de ruimte wordt aangegeven door het hemelbed (rechts). Die begint direct achter de voorgestelde personen en eindigt tegen de achtermuur. De diepte achter de figuren kan dus niet veel meer dan twee meter bedragen. 
 
Symboliek op het portret van de familie van Michiel van der Dussen 
 
De crucifix, tussen een Madonna met kind en Johannes de Evangelist, lijkt samen met de schilderijen er boven, een soort privé-altaar te vormen. Evenals de kruisjes om de hals van de meisjes vormt het een aanduiding voor de katholieke levensovertuiging van de familie. 
 
Vader en zonen spelen blokfluit, iets wat men zelden ziet op schilderijen. De opengeslagen muziekboeken zijn leesbaar en laten zien dat ze het stuk "Im festo S. Michaelis' spelen. Het is een muziekstuk ter ere van de aartsengel Michael, de beschermheilige van Michiel van der Dussen en behoort tot de katholieke liturgie. Musiceren op een schilderij kan gezien worden als een symbool van huiselijke harmonie. 
 
Het boek op de grond is het Nervi d'Orfeo, een verzameling wereldlijke madrigalen (meerstemmige wereldlijke liederen zonder begeleiding). Mogelijk heeft de vader hiermee willen aangeven dat hij wereldlijke muziek niet afwijst, maar ondergeschikt acht aan religieuze muziek. Ook het glas rode wijn en de walnoten zijn bekende christelijke symbolen. De walnoten zijn tegelijk een symbool van een lang en gelukkig huwelijk. 
 
De meisjes hebben attributen in handen die de vijf zintuigen symboliseren, maar die tevens een christelijke betekenis hebben. Het bosje bloemen dat het oudste meisje vasthoudt verwijst naar de reukzin, maar ook naar de tegenstelling tussen het aardse leven en het hiernamaals. Het jongere meisje toont een tros druiven en houdt een mand met fruit vast. Dit verwijst naar de smaak, maar symboliseert tevens de wijn van de eucharistie en daarmee het bloed van de verlosser. Fruit is een verwijzing naar de luxe leefomstandigheden van het gezin, maar symboliseert ook de vergankelijkheid van al die rijkdom. Naast het fruit ligt ook een horloge, wat een aanduiding is voor het vergaan van de tijd. 
 
Wilhelmina van Setten houdt haar jongste dochter bij de hand, die, zoals toen bij zowel heel jonge meisjes als jongetjes gebruikelijk was, een jurk-achtig kostuum draagt. 
 
Het totale schilderij wil duidelijk maken dat rijkdom, sociale status en maatschappelijk welzijn de aandacht niet mogen afleiden van wat er werkelijk toe doet, namelijk het geloof. De familie van Michiel van der Dussen liet door middel van het schilderij weten dat zij katholiek waren, ondanks het feit dat in die dagen het katholicisme niet erg werd gewaardeerd. 
 
Van Vliet signeerde het schilderij niet alleen hij vermeldde er nadrukkelijk de datum op: 25 mei 1640

Het gezin van Michiel van der Dussen

Hendrick van Vliet schildert het Interieur van de Nieuwe Kerk in Delft. Vanuit de zuidelijke kooromgang kijken we langs pijlers op het grafmonument van Willem van Oranje. Van Vliet kiest er voor om het beeld gedeeltelijk af te dekken met een geel gordijn. Hij doet dit op zo’n overtuigende manier dat het lijkt alsof dit gordijn niet bij de voorstelling hoort maar zich in de ruimte van de kijker bevindt. Tegelijkertijd creëert hij hiermee meer diepte in het kerkinterieur. Een dergelijk staaltje van geschilderd gezichtsbedrog of trompe l’oeil is midden 17de eeuw zeer populair in Delft. 
 
Depicted here is the Interior of the Nieuwe Kerk in Delft with the monumental stone of William of Orange. The artist has hidden part of this church interior behind a yellow curtain. He has done this so convincingly, that the curtain seems no part of the image, but rather seems to be located in the viewer’s space. In doing so, he has created more depth in the church interior. Such an optical illusion or trompe l’oeil was extremely popular in Delft in the 17th century.

Interieur van de Nieuwe Kerk in Delft

Interieur van de Nieuwe Kerk te Delft. Interieur gezien vanuit het koor naar het noordwesten, het schip is nog net zichtbaar. Op de voorgrond een vers gedolven graf. 
 
Met dit genre slaagden de schilders erin de illusie te wekken dat de toeschouwer van het schilderij zich in de afgebeelde ruimte bevindt. De nauwkeurige perspectivistische opbouw en het invallende, heldere zonlicht op de zuilen en vloer geven de ruimte een ijl en open karakter. De zich achterin de kerk bevindende ongedwongen geschilderde personages zorgen voor een natuurlijke, levendige weergave. Het open graf (vaak met doodgraver) komt op veel kerkinterieurs van Van Vliet voor. Het is een verwijzing naar de sterfelijkeid van de mens en een aansporing tot een godvruchtig leven. Toen zijn collega's Emanuel de Witte en Gerard Houckgeest uit Delft vertrokken had Van Vliet een monopoliepositie in dit typisch Delftse genre.

Links op de voorgrond is een grafdelver bezig met de voorbereiding van een graf, 2 figuren, 1 zittend en 1 staand, beide met een hoed naast de linker figuur staat een kruiwagen, rechts een man gekleed in een rode mantel, witte kousen en een zwarte hoge hoed. Op de bank zit een vrouw, gekleed in donkere kleding en haar hoofd is bedekt met een zwarte hoofddoek. In het midden een man met een hoge hoed, groene mantel en een witte broek, naast hem een vrouw gekleed in een zwart/witte jurk met daaronder een rode rok, haar hoofd is bedekt met een zwarte hoofddoek, naast dit koppel een hond. Rechts het koorhek en de kansel, op de trap voor het koorhek zit een man met stok gekleed in het zwart. Links achter 2 mannen gekleed in het zwart. Op de pilaren hangen wapenborden. Aan een lange kabel hangt een kroonluchter.

De Oude Kerk van Delft

Jan Schoonhoven

Gotisch kerkinterieur met predikant en groepje figuren

Gotisch kerkinterieur met prediker en vrouw


Een grote stadsbrand richtte op 3 mei 1536 enorme verwoestingen in Delft aan. Ongeveer 2000 huizen gingen hierbij verloren. De Oude en Nieuwe Kerk werden zwaar beschadigd, evenals een groot aantal kloosters. Alleen het zuidoostelijk deel van de stad (het huidige winkelcentrum De Veste) en de terreinen in het noordoosten bleven gespaard. 
De hitte was zo groot dat de klokken in de torens smolten. Op het schilderij zijn de delen van de stad die verbrand zijn in lichtere kleuren geschilderd dan het deel dat behouden bleef. 
Het is de oudste geschilderde plattegrond van een Noord-Nederlandse stad. De schilder heeft een combinatie toegepast van de plattegrond, recht van boven gezien voor de vorm en het stratenpatroon van de stad en de vogelvlucht voor de gebouwen, waar men als van schuin boven tegenaan kijkt. 
 
Op de lijst staat, in gotische letters: 'viertien.kerkcken,veel.menschen.ende.huusen.al.sonder.ghetal.sijn.in. Delft ghebrant, dat stadhuys.ende.die.vleis.hal.1536' 
Dit is een chronodisticon (rijmend historisch chronogram). De rode letters vormen, omgezet naar Romeinse cijfers, het jaartal 1536. 
 
Het werk zou zijn getoond aan de landsheer Karel V als ondersteuning van een verzoek om vrijstelling van belastingen. De stad was in een dermate erbarmelijke staat, dat de jaarlijkse belastingen 'ordinaris bede' onmogelijk betaald konden worden. Delft kreeg uiteindelijk voor een periode van twintig jaar vrijstelling van deze belastingen. 
(zie artikel Een unieke plattegrond, Delft kort na de stadsbrand', Wim Weve, Delf zomer 2012)

Plattegrond van Delft na de stadsbrand van 1536

Augustinus Terwesten

Tekening van de, huidige, historische zaal (in museum Prinsenhof). 
 
Op een bijbehorend los papier staat vermeld; 'De Groote Sael op het Princenhof te Delft' en 'Overgenomen uit de Verzameling 'Gezichten en Oudheiden der Stad Delft'

'De Groote Sael op het Princenhof te Delft'

'Ehrlich währt am längsten'

Jacob Vosmaer

Vosmaer bezat volgens zijn inventaris drie dozen met 'capellen (vlinders) en de andere vliegende beesgens' en boeken met getekende tulpen. Deze hebben als voorbeeld voor zijn schilderijen gediend. Daarnaast bezat hij ook een collectie dierlijke preparaten, die we in zijn werk niet tegenkomen en dus vermoedelijk eerder als verzamelobjecten gediend zullen hebben.

Bloemen in een glazen vaas in een nis

Beleg van Oostende. Kaart van de verdedigings- en aanvalslinies rondom de stad en in omliggend gebied, links het kwartier van Spinola, rechts het kwartier van aartshertog Albrecht. Onderaan twee cartouches met de titel en de legenda's A-R en 1-34. Linksboven een inzet met een plattegrond van de stad in 1641

'HET BELEGH VAN OOSTENDE In de jaeren MDCI, MDCII, MDCIII en MDCIV'

Blad met een portret van Johan van Oldenbarnevelt, omringd door de namen van de vierentwintig rechters die hem ter dood hebben veroordeeld. Met randschrift in het Latijn en in de plaat onder het portret een Nederlands onderschrift van drie regels. Onder de prent staat een vers waarin de eer en onschuld van de landsadvocaat worden geroemd. 
 
bovenschrift 'Namen der vier-en twintig gedelegeerde Rechters van den advokaat Johan van Oldenbarnevelt Bij den Ambassadeur van Vrankrijk Beuls genoemt: Waer voor ijder vier-en-twintig honderd guldens heeft genoten'

'Namen der vier-en twintig gedelegeerde Rechters van den advokaat Johan van Oldenbarnevelt Bij den Ambassadeur van Vrankrijk Beuls genoemt: Waer voor ijder vier-en-twintig honderd guldens heeft genoten'

Blad met een portret van Johan van Oldenbarnevelt, omringd door de namen van de vierentwintig rechters die hem ter dood hebben veroordeeld, februari 1619. In de plaat onder het portret een cartouche met een Latijns onderschrift van drie regels. Onder de prent staat een vers waarin de eer en onschuld van de landsadvocaat worden geroemd. 
 
bovenschrift 'Namen Der vier-en-twintig gedelegeerde Rechters, van den advokaat Johan van Oldenbarnevelt, Bij den Ambassadeur van Vrankrijk Beuls genoemt: Waer voor ijder vier-en twintig honderd guldens heeft genoten'

'Namen Der vier-en-twintig gedelegeerde Rechters, van den advokaat Johan van Oldenbarnevelt, Bij den Ambassadeur van Vrankrijk Beuls genoemt: Waer voor ijder vier-en twintig honderd guldens heeft genoten'

Joachim Oudaan

'Praalbeeld voor den Vader des Vaderlands.'

'Prins van Orangien vermoort'

De prins van Oranje te Delft vermoord door Balthasar Gerards, 10 juli 1584. Op de voorgrond wordt de prins neergeschoten, op de achtergrond de terechtstelling van Bathasar Gerards op het schavot op 14 juli 1584. Linksboven de tekst 'Prins van Orangien vermoort'

Het aanbieden van het Smeekschrift aan landvoogdes Margaretha van Parma door het Verbond der Edelen, 5 april 1566, met bovenaan de tekst ; 'Request der Edelen tegen d' Inquisitie.'

'Request der edelen tegen d' Inquisitie'

'Stadhuis te Delft voor den brand van 4 februari 1618'

Allegorische voorstelling van de strijd tussen de boer en de soldaat. De boer staat in een zomers landschap bovenop de oogst waarvoor hij hard heeft gewerkt en verklaart zijn bezit tegen de soldaten te zullen beschermen. De soldaat staat in een winters landschap met producten die deel uitmaken van de wintervoorraden. In de winter vinden geen oorlogshandelingen plaats, waardoor groepjes soldaten rondtrekken op zoek naar voedsel. De boeren zijn daarvan regelmatig het slachtoffer. Er bestaan vele versjes die gaan over deze strijd tussen boeren en soldaten.

Allegorische voorstelling van de oorlog

Adriaen Claesz. de Grebber

Gedenkpenning op het 50-jarig huwelijk van Paulus van Beresteyn en Volkera Nicolai

Hamer in ongeveer Lodewijk XIV stijl. Om de steel een spiralende band, die papier imiteert met inscriptie: '4 December 1895' Op de kop een zwaard met lauwerkrans en het monogram I.S.C (Indologisch Studenten Corps) met het randschrift: 'ende desespereert niet'.

Ivoren voorzittershamer met zilverbeslag

Willem Claesz. Brugman

Joachim Bellekijn

Late nautilusbeker met een voet uit een stuk en vlinders en insecten gegraveerd op de schelp. 
Late Nautilus cup with a solid foot and butterflies and insects engraved on the shell.

Late nautilusbeker met een voet uit een stuk en vlinders en insecten gegraveerd op de schelp

Nautilusbeker

Philips Luyda

Schotel met de vijf zintuigen, diep gedreven voor extra schittering. Het gladde middenstuk vormt groot contrast met druk bewerkte rand. Hierin zijn in vijf grote cartouches spelende putti, welke de zintuigen zien, voelen, horen, ruiken en smaak voorstellen. Deze worden afgewisseld door vijf kleine cartouches. Alle cartouches zijn omgeven door het kwabornament.

Schotel met de Vijf Zintuigen

onbekend

Frederik van Frijtom

Het schaaltje is bloemvormig en heeft een standring en een geaccoleerde rand met lip. Het plat heeft een bloemvormige cartouche met daarin een Hollands rivierlandschap met wolken, bomen, een huis en een brug waarop twee Hollandse reizigers met hoed en een ruiter te paard. Langs de rand loopt een blauwe band. 
Het schaaltje is qua vorm en decoratie een navolging van Delfts aardewerk vervaardigd door plateelschilder Frederik van Frijtom.

Schoteltje met zilveren montuur

Cornelis Jansz. van der Burch

Tazza (drinkschaal op voet) met een reliëf van Orpheus

In veel delen van Indonesië droegen de kinderen tot hun vijfde geen kleren. Hun schaamdelen waren afgedekt met beschermende sieraden, zoals dit juweel voor een jongen. Het vertoont Maleise invloeden.

Minangkabau familiehuis, rumah gajah maharam

Miniatuur in de vorm van een West-Sumatraanse moskee, mesjid

Miniatuur in de vorm van een West-Sumatraanse rijstschuur, rangkiang

Cornelis van Dijck

Bokaal op hoge voet, rijk versierd met Lodewijk XIV motieven en gladde cuppa, bewerkt met eenvoudig rankenmotief, waar- tussen reliefmedaillons van Koning George II van Engeland en Caroline van Brandenburg. Deksel in dezelfde trant versierd als de voet. In deksel inscriptie: 'Qui bibis hoc, regi bene sit, populisque precare, quos animes iunctos dividit unda duos.

Dekselbokaal met daarop koningin Caroline van Engeland (1683 - 1737)

Friezen met de namen en wapens van schepenen van Delft, oorspronkelijk deel uitmakend van de schoorsteenmantel in de Schepenenkamer (thans Trouwzaal) van het Stadhuis. 
 
Vier bronzen platen met voorstelling van de namen en wapens der schepenen van Delft in 1620. De namen zijn: Jacob Jansz van den Helm, Jan (Franz) van der Lee, Hendrik (Hendriksz) van Millinghen, Willem (Franckensz) van der Burch, Jan (Adriaensz) Vockestraat, Claes (Nicolaes Barthlomeusz) van der Mast en Willem (Luitsz) Kittesteyn.

Friezen met de namen en wapens van de schepenen van Delft

Jacques Jonghelinck

Op 6 april 1566 boden 200 edelen Margaretha van Parma als landvoogdes een smeekschrift aan waarin zij opriepen tot het schorsen van de ketterplakkaten en het bijeenroepen van de Staten-Generaal. Een raadsheer noemde hen minachtend 'geux', bedelaars. Op initiatief van Hendrik van Brederode werd daarop 'geuzen' als partijnaam gekozen. 
 
De geuzenpenning toont aan de ene zijde Filips II, de landsheer van de Nederlanden, en aan de andere zijden twee ineengeslagen handen door een bedeltas. De inscripties "En tout fidelles au roy, jusques a porter la besace" wijzen op de formele verklaringen van trouw aan de landsheer. Men zou deze trouw blijven verklaren tot Filips in 1581 werd afgezworen als landsheer. De penning werd aan een ketting om de hals gedragen. Van dit exemplaar is het draagoog echter verwijderd.

Geuzenpenning met de afbeelding van Filips II, de landsheer van de Nederlanden

Het witte kannetje heeft een bolle buik, een korte ingeknepen sneb en een voluutvormig oor. Het montuur bestaat uit een verguld zilveren deksel met een zwaan als knop, een verguld zilveren duimstuk en een verguld zilveren standring bestaande uit omhoogwijzende driehoekige bladeren.

Kannetje versierd met een verguld zilveren montuur

modellen van gereedschap en muziekinstrumenten

modellen van krissen, dolken, zwaarden, houwwapens, lansen en gereedschap

modellen van slag- en steekwapens

Modellen van wapens, timmergereedschap, spinnewiel, weefgetouwen, landbouwgereedschap, keukengerei en muziekinstrumenten.

modellen van steekwapens en andere gebruiksvoorwerpen, ingelijst

modellen van steekwapens van wapens, timmergereedschap, spinnewiel, weefgetouw, landbouwgereedschap, muziekinstrumenten

modellen van wapens

Zalfpot met deksel vervaardigd ter gelegenheid van de kroning van koningin Wilhelmina. Het deksel is gedecoreerd afbeelding van Wilhelmina en haar moeder Emma. De gekroonde portretten worden aan de boven- en onderkant omringd door een banderol met de tekst 'Je Maintiendrai' en 'Kroningsfeest' en links en rechts geflankeerd met vlaggen waarop de jaartallen 1880 en 1898

Zalfpot vervaardigt ter gelegenheid van de kroning van koningin Wilhelmina, 1898

Modellen van wapens en gereedschap.

modellen van wapens en gereedschap

Modellen van landbouw- en timmergereedschap.

modellen van wapens en landbouwgereedschap

modellen van wapens, landbouwgereedschap en timmergereedschap

modellen van wapens, timmergereedschap en enkele landbouwgereedschap

Rond loden kogeltje, het lood vermengd met stukjes glas en kiezelsteentjes. Deze kogel schijnt door Atjehers afgeschoten te zijn tijdens een aanval op de Mesigit Raya.

Bokaal, met deksel, op de kelk gedecoreerd met de leeuw van de Republiek der Verenigde Nederlanden, geflankeerd door takken met oranjeappels waartussen een duif boven lelies, en het opschrift: 'Salus Patriae'. Op de voet en deksel is bloem- en bladwerk gegraveerd.

Bokaal 'Salus Patriae'

Bokaal Delftsche schutterij

Bokaal met afbeelding van Charitas

Deze bokaal werd door het College van Diakenen in 1848 in gebruik genomen en was een geschenk van de toen in functie zijnde diakenen. Hun namen staan onder het voetstuk gegraveerd. De bokaal was (en is) eigendom van het dienstdoende college van diakenen en werd steeds bewaard door de broeder waar de eerstvolgende vergadering zou worden gehouden. Voorheen ging deze beker aan het einde van de vergadering rond voor de afscheidsdronk.

bokaal toegewijd aan vriendschap en broedertrouw

Op deze bokaal is een driemaster gegraveerd. Het schip is afgebeeld met volle zeilen en langs de rand is het opschrift `T behoude vaaren van het schip Walenburg' te lezen. Aan de andere kant van het glas is een V.O.C. monogram te zien met de letter A in een krans van bladeren. Dit betekent dat de bokaal in opdracht van, of voor de Amsterdamse afdeling van de V.O.C. is gemaakt. 
De deksel is versierd met loofwerk.

Dekselbokaal 't Behoude vaaren van het schip Walenburg'

Gregorius van den Toorn II

De cuppa is voorzien van een fries met musicerende en spelende putti. Langs de bovenrand is een band met mechanisch gegraveerd bladwerk. De onderkant van de cuppa en de voet zijn geprofileerd.

Verguld zilveren bokaal

Antonio Moro

Alonso Sánchez Coello

Filip II (1527-1598) ten voeten uit in een pronkharnas met een bâton (symbool van zijn gezag) in zijn rechterhand en met zijn andere hand op het gevest van zijn zwaard. Het Lam Gods aan een lint om zijn nek verwijst naar de Ridderorde van het Gulden Vlies waarvan Filips in 1555 grootmeester wordt. De strikken aan de bovenarmen zijn militaire onderscheidingstekens die alleen door de hoogsten in rang werden gedragen. De Madonna met kind illustreert de diepreligieuze levensovertuiging van de Spaanse koning.

Portret van Filips II (1527-1598), Koning van Spanje

Willem van den Hoed

4808 White

706, Hotel Intercontinental, Genève

Morning

Ria Nieswaag

Zonder Titel

Ben Hoezen

Vierkant, doosvormig object, met tegen de achterwand spiegelende cirkelvormige vlakken en radiaalsgewijs lijnenpatroon. Daaroverheen een doorzichtige koepel met 4 getinte maar doorzichtige schotten (als coulissen).

Zonder titel

Gillis van Oosten

Drie vierkante panelen in wit perspex naast elkaar, met op elk van deze panelen haaks op de plaat staande 'stroken' in een aaneensluitend geometrisch zigzaggend patroon geordend, waarbij deze in het midden dichter naast elkaar zijn geplaatst dan aan beide zijden. 
 
De perspexreliëfs zijn ontstaan na experimenten in 3D met spaanplaat. Gillis van Oosten wilde de werken technisch perfectioneren en koos perspex, een materiaal dat grote precisie vereist. De basisvormen staan vast. Hiermee probeert hij bepaalde effecten te verkrijgen door middel van de plaatsing van de stroken, de reflectie en de kleur.

'd' Arminiaensche Schans tot Leyden'

Object details

Any comments?

Will you accept our cookies?